Σύνοψη
Τα Πορφυρά γέλια είναι ένα δίπτυχο μυθιστόρημα. Στο πρώτο μέρος, θεατρογενούς δομής, παρακολουθούμε τον κωμικής απόγνωσης διάλογο ενός εγγονού με τη γιαγιά του. Ένας φέρελπις συγγραφέας (εγγονός), υπό αυγουστιάτικο καύσωνα, σ’ ένα κυψελιώτικο ρετιρέ, στην προσπάθειά του να λυτρωθεί από το ασήκωτο φορτίο της οικογενειακής μνήμης συνδιαλέγεται επί μακρόν με τη γιαγιά του (πρώην κορυφαίο στέλεχος του ΚΚΕ) η οποία πάσχει από αλτσχάιμερ. Στον σκοτεινά ευτράπελο διάλογο που ακολουθεί παρεισφρέουν ο αποσυνάγωγος κομματικά παππούς (υποβολέας στο θέατρο και προγραμμένος από την ΟΠΛΑ) και οι δυο γιοι τους (ο Στράτος, έγκλειστος τρομοκράτης της 17Ν και ο Στάθης, σταρ της σκουπιδοτηλεόρασης). Στο φόντο αυτής της νοσηρής νεοελληνικής μικρογραφίας αναμοχλεύονται πλήθος ιστορικών προσώπων και αποσιωπημένων συμβάντων (π.χ. Μπούλκες) ενώ, στον ίλιγγο της παρωδίας, παρασύρονται ο ιστοριογραφικός «εμφύλιος» αλλά και τα θέσφατα μιας σωτηριολογικής ερμηνείας του κόσμου· άπαντα συντελούνται υπό το «άγρυπνο» μάτι του Νίκου Ζαχαριάδη, μοιραίου ηγέτη της κομμουνιστικής Αριστεράς. Οι «Βάκχες», που μεταφράζει ο παππούς, διαπερνούν όλο το βιβλίο ως αρχέγονος αντίλαλος της θεόσταλτης βίας και του ιστορικού διονυσιασμού. Βαθμιαία η ιστορία της πολύπαθης αυτής οικογένειας αναδεικνύεται σε λοξή ανάγνωση της μεταπολεμικής ιστορίας του τόπου και σε αιρετική προσέγγιση της δημόσιας μνήμης.
Στο δεύτερο μέρος ο αναγνώστης διαβάζει το βιβλίο που γράφει ο εγγονός μέσα στο βιβλίο. Στην τετράφωνη αφήγηση (Καυλωμένος εγγονός, Φτερουγισμένος παππούς, Γιαγιά που ξεχάστηκε, Δαίμονας του παππού) ο αναγνώστης, καθώς ξετυλίγεται το νήμα της ζωής που αρνείται να γίνει ιστορία, αναγνωρίζει τη μεταμόρφωση λεπτομερειών του πρώτου διαλογικού μέρους σε θρυμματισμένη πρόζα. Ένα μεταμυθοπλαστικό παιχνίδι για το σφαγείο της μνήμης και το καρναβαλικό άγχος των πρωταγωνιστών να βγουν στο ξέφωτο, από οπουδήποτε: την αφροδισιακή ονείρωξη, την απώλεια της πραγματικότητας, το ανείπωτο της προσωπικής μαρτυρίας.
Το έσω θέμα, στην τετραλογία του Φάις, είναι η αυτοβιογραφία ενός άλλου. Αν, δηλαδή, με τον Τζούλιο Καΐμη (Το μέλι και η στάχτη του Θεού), τον Γ.Μ. Βιζυηνό (Ελληνική αϋπνία) και την Κωνσταντίνα Κούνεβα (Το κίτρινο σκυλί) φώτιζε τη δύναμη της αδυναμίας, στα Πορφυρά γέλια, με αθέατο πρωταγωνιστή τον Νίκο Ζαχαριάδη ή Κούτβη, ή Κούκο ή Νικολάγιεφ ή Αντικείμενο –αναποδογυρίζοντας τη μάσκα– φωτίζει την αδυναμία της δύναμης.
Επιστροφή
