Δεν ανεχόμαστε τη βία
Μας εμπνέουν οι έφηβοι που δημιουργούν, οι νέοι και οι νέες που σκέφτονται, που γράφουν, που ονειρεύονται, που βοηθάνε τους άλλους, που προστατεύουν τις φίλες και τους φίλους τους, που συναισθάνονται, που αγωνίζονται, που πέφτουν και ξανασηκώνονται, που προσπαθούν να αλλάξουν τον εαυτό τους προς το καλύτερο και που τελικά καταφέρνουν να αλλάξουν τον κόσμο ολόκληρο.
Είμαστε απέναντι σε κάθε έκφραση επιθετικότητας και μίσους.
Όλοι μαζί να σπάσουμε τον κύκλο της βίας. Να σταματήσουμε τη «λούπα» της οργής και της εκδίκησης μεταξύ των εφήβων.
Τι πιστεύετε πως χρειάζεται να γίνει για να σταματήσουν όλα αυτά άμεσα; Πώς βιώνετε στο σχολείο και στο σπίτι με τους εφήβους αυτή την πρωτοφανή κατάσταση;
Τα σχόλια των αναγνωστών διαβάζει η επιστημονική ομάδα του Τόπου Ψυχοθεραπείας και ακολουθούν αναρτήσεις που πιστεύουμε πως θα συνεισφέρουν στη δημόσια συζήτηση.
Η βία στην εφηβεία και η ύπαρξη συμμοριών δεν είναι κάτι καινούριο. Οι έφηβοι κρύβουν πολλή σκληρότητα και λόγω της ηλικίας τους και λόγω των ορμονών. Πρώτα πράττουν και μετά σκέφτονται. Επίσης, οι έφηβοι που ψάχνονται αναζητούν την αγάπη, την αναγνώριση, το ποιος είμαι και πώς είμαι μέσα στον κόσμο. Το στοιχείο της βεβαιότητας του ποιος είμαι οι έφηβοι το βρίσκουν με την επίδειξη δύναμης και τη βία.
Πώς μπορούμε να το αλλάξουμε αυτό;
Ως θεραπεύτρια οικογένειας, θα επιμείνω στον κύριο ρόλο που παίζει η οικογένεια.
Οι γονείς είναι διαρκώς απασχολημένοι και έχουν ελάχιστη ενεργητική επικοινωνία με τα παιδιά τους. Τα παιδιά έχουν ανάγκη από την ενεργητική παρουσία των γονέων, από αγάπη, αποδοχή ακόμα και στα δύσκολα και άφοβη καθοδήγηση. Οι γονείς οφείλουν να εκμεταλλευτούν εποικοδομητικά τα πρώτα χρόνια της ζωής των παιδιών που είναι καθοριστικά για την ανάπτυξη της ταυτότητάς τους, με την ενεργή παρουσία τους και το παράδειγμά τους.
Αθανασία Κόλλια, Ψυχίατρος-Ψυχοθεραπεύτρια
Τόπος Ψυχοθεραπείας
Το φαινόμενο του bullying, δηλαδή η στοχευμένη και επαναλαμβανόμενα βίαιη συμπεριφορά (λεκτική ή σωματική) που υφίσταται ένα παιδί από συμμαθητές ή συνομήλικους, ενσαρκώνει τη νέα αγωνία των γονιών τα τελευταία χρόνια. Οι μορφές που μπορεί να πάρει είναι ποικίλες και αφορούν τη σωματική βία –όπως χτυπήματα, σπρωξίματα ή κλοτσιές– και τη λεκτική βία – είτε με τη μορφή υποτιμητικών προσφωνήσεων ή πειραγμάτων που προσβάλλουν είτε με τη διάδοση φημολογίας που θίγει την υπόληψη του ατόμου και συχνά συνεπάγεται τον κοινωνικό του αποκλεισμό. Μια πιο πρόσφατη μορφή σχολικού εκφοβισμού αφορά το διαδικτυακό bullying, όπου η διαπόμπευση του ατόμου πραγματοποιείται μέσω e-mail, μηνυμάτων στα κοινωνικά δίκτυα ή μέσω SMS.
Η παρενόχληση, οι επίμονες προσβολές, ο στιγματισμός και η επακόλουθη περιθωριοποίηση απαξιώνουν τα παιδιά ως μέρος του συνόλου, επηρεάζουν σημαντικά την αυτοεικόνα τους και, κατ’ επέκταση, την ακαδημαϊκή επίδοση και τις κοινωνικές τους δεξιότητες.
Πώς μπορεί ο γονιός να προστατεύσει το παιδί από την έκθεση σε αυτό το είδος βίας; Αλλά και ποιοι είναι οι παράγοντες που ωθούν αντίστοιχα ένα παιδί στο να ασκήσει οργανωμένη βία σε κάποιο συμμαθητή ή συνομήλικο; Είναι σαφές ότι το πλαίσιο του σχολείου χρειάζεται να αναλαμβάνει δράση για τον εντοπισμό και την αποτροπή συστηματικών συμπεριφορών στοχοποίησης σε βάρος συγκεκριμένων μαθητών. Πέρα αλλά και προγενέστερα από αυτό, βασική ασπίδα προστασίας αποτελεί η θέση του παιδιού στο πλαίσιο της οικογένειας και η σχέση που αναπτύσσει με τους κοντινούς του. Το παιδί χρειάζεται να εισπράττει την υποστήριξη και αποδοχή του κηδεμόνα, ο οποίος κατανοεί τα συναισθήματα και τις δυσκολίες του, συζητά ανοιχτά μαζί του, χωρίς υπερβολικές υποδείξεις και επικριτικότητα, σέβεται τη γνώμη και τις επιθυμίες του, είναι υποστηρικτικός στα λάθη και στις αποτυχίες του, πιστεύει στις δυνάμεις του και στη δυνατότητά του να ανατρέψει ένα κακό αποτέλεσμα ή να επανορθώσει έναν λάθος χειρισμό.
Όλα τα παραπάνω βοηθούν το παιδί να χτίσει μια θετική και σταθερή εικόνα για τον εαυτό του, η οποία το προφυλάσσει όχι μόνο από το να υποστεί αλλά και από το να εκφράσει προς κάποιο συνομήλικο αντίστοιχη συμπεριφορά. Κι αυτό γιατί τόσο ο «θύτης» όσο και το «θύμα» συμπεριφορών εκφοβισμού είναι άτομα που διατηρούν μια υποτιμημένη εικόνα για τον εαυτό τους και μια αντίστοιχα ανεπαρκή σχέση με τους κοντινούς τους. Στην περίπτωση του «θύματος», η κακή συμπεριφορά που υφίσταται έρχεται να επιβεβαιώσει προϋπάρχουσες αμφιβολίες για τον εαυτό του αναφορικά με την αξία του, την εικόνα του αλλά και τη δυνατότητα να αντιδράσει σε κάτι αρνητικό. Παράλληλα, η έλλειψη υποστηρικτικού περιβάλλοντος στο οποίο θα μπορούσε να στραφεί για να μοιραστεί τις δυσκολίες του ενισχύει την αμφιβολία σε σχέση με την πιθανότητα να εισακουσθεί και να δικαιωθεί, με αποτέλεσμα να αποδέχεται παθητικά αυτό που του συμβαίνει. Στην περίπτωση του «θύτη», τα όποια αρνητικά συναισθήματα προς τον εαυτό αποβάλλονται μέσα από την έκφραση επιθετικότητας προς ένα άλλο άτομο. Κάποιος άλλος χρειάζεται να «κουβαλήσει» την κακή εικόνα που έχει το άτομο για τον εαυτό του, να λειτουργήσει ο άλλος ως κατώτερος, ασήμαντος ή τιποτένιος, για να μπορέσει το άτομο να νιώσει «υπεροχή». Πρόκειται για μια αίσθηση ανωτερότητας που δε βασίζεται σε μια καλή, σταθερή εικόνα για τον εαυτό, μέσα από τη θετική εκτίμηση των δυνατοτήτων του αλλά σε μια διαστρεβλωμένη επιβεβαίωση ισχύος που προϋποθέτει την ταπείνωση του άλλου. Επομένως, τόσο εκείνος που προκαλεί όσο και εκείνος που υφίσταται τη βίαιη συμπεριφορά έχουν χάσει την ευκαιρία να πιστέψουν στις δυνατότητές τους, ώστε να διεκδικήσουν κάτι παραπάνω από τον ρόλο του κακού ή του κακοποιημένου. Είναι και οι δύο εξίσου «θύματα», που χρειάζονται τη βοήθεια του κοντινού και ευρύτερου περιβάλλοντος, ώστε να διαμορφώσουν μια καλύτερη προοπτική για τον εαυτό τους. Το οικογενειακό περιβάλλον, ως το πιο άμεσα κοντινό πλαίσιο, μπορεί να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στο να διαμορφώσει μια υγιέστερη εικόνα για τον εαυτό του, με έμφαση στις ικανότητες αλλά και με αποδοχή όποιων λαθών ή παραλείψεων. Η παραδοχή αυτή θα του επιτρέψει να αναγνωρίσει πιο ολοκληρωμένα ποιος είναι, χωρίς να εγκλωβιστεί στην εικόνα του «άτρωτου», που θα το αποτρέψει από το να μοιραστεί τις δυσκολίες του, εξαναγκάζοντάς το να γίνεται συστηματικά αποδέκτης αρνητικών συμπεριφορών ή να τις ξεφορτώνεται προς τους άλλους.
Φώνη Τζιτζιμίκα, Ψυχολόγος
Τόπος Ψυχοθεραπείας
