Ο Ολιβιέ Ταλλέκ στον πυρήνα της ύπαρξής μας
Γράφει ο Φίλιππος Μανδηλαράς
Ο Ολιβιέ Ταλλέκ γεννήθηκε το 1970 στο παράκτιο Μορλέ της Βρετάνης. Αργότερα μετακινήθηκε στο Παρίσι, όπου σπούδασε στη φημισμένη Ανώτατη Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών Ντυπερέ. Στη συνέχεια, ταξίδεψε στην Ασία, στη Βραζιλία, στη Μαδαγασκάρη, στη Χιλή κι αλλού, μέχρι που αποφάσισε να εργαστεί ως γραφίστας στη διαφήμιση. Παράλληλα, ξεκίνησε να εργάζεται και ως εικονογράφος στον τύπο. Το πιο σημαντικό του έργο, όμως, είναι η έκδοση εικονογραφημένων βιβλίων για παιδιά, καθώς και κόμικς.
Στην Ελλάδα έχουμε γνωρίσει τον Ταλλέκ κυρίως ως εικονογράφο βιβλίων άλλων συγγραφέων, ενώ κάποιοι από εμάς τον έχουμε γνωρίσει από κοντά, στην 14η ΔΕΒΘ. Τώρα, όμως, ήρθε η ώρα να μας συστηθεί για τα καλά, με τρία βιβλία γραμμένα και εικονογραφημένα από τον ίδιο: Το δικό μου δέντρο, όπου ένα σκιουράκι αποφασίζει ότι αυτό το δέντρο είναι δικό του και μόνο δικό του, Λίγο πολύ κι ακόμα πιο πολύ, όπου το ίδιο σκιουράκι δεν μπορεί να σταματήσει να τρώει όσα του προσφέρει το δέντρο του, Θα ήθελα, όπου το ίδιο σκιουράκι δε θέλει να είναι σκιουράκι πια και προσπαθεί να μοιάσει με άλλα ζώα. Κοινό στοιχείο των τριών βιβλίων είναι ένα σκιουράκι δίχως όνομα και το δάσος στο οποίο κατοικεί, κι όπου το βλέπουμε να κινείται. Άλλο κοινό χαρακτηριστικό των τριών βιβλίων είναι η πρωτοπρόσωπη αφήγηση (πράγμα όχι πολύ συνηθισμένο σε βιβλίο για μικρά παιδιά), που θα πρέπει να μας βάλει αμέσως σε υποψίες: Γιατί μιλάει στο πρώτο πρόσωπο το σκιουράκι; Τι έχει να μας πει;
Και να που αχνοφαίνεται το τρίτο κοινό χαρακτηριστικό των τριών βιβλίων: Αν περιμένετε κάποια περιπέτεια, κάποια περιγραφή μιας μέρας της ζωής του σκιουράκου ή κάποια συνάντησή του με άλλα ζώα, κάποια πράξη θαρραλέα ή ηρωική, δεν… Το σκιουράκι είναι μόνο και σκέφτεται. Κι όσα σκέφτεται τα κάνει πράξη. Κι αν δεν του βγαίνει, τα ξεκάνει. Θα πρέπει να θυμόμαστε όμως πως τίποτα δεν ξεγίνεται δίχως επιπτώσεις.
Αυτά που σκέφτεται το σκιουράκι, λοιπόν, τα ερωτήματα που θέτει στον εαυτό του, ανήκουν στην κατηγορία αυτών που ονομάζουμε «υπαρξιακού τύπου»: Γιατί θα πρέπει να μοιράζομαι το δέντρο μου με άλλους, γιατί θα πρέπει να αρκούμαι στο λίγο και να μην τα έχω όλα, γιατί είμαι έτσι κι όχι αλλιώς ή παραλλιώς – πιο όμορφος, πιο ψηλός, πιο ωραίος, τέλος πάντων! Γιατί, γιατί, γιατί;
Ξεψαχνίζοντας λίγο πιο προσεκτικά όλα αυτά τα γιατί, δε θα αργήσουμε να καταλάβουμε την κεντρική ιδέα του Ταλλέκ: «Ήθελα να δημιουργήσω έναν ήρωα που δεν είναι ποτέ χαρούμενος, γιατί δεν είναι ικανοποιημένος με τίποτα. Κάτι τον τρώει διαρκώς» αναφέρει γελώντας σε μια συνέντευξή του και, ναι, το πέτυχε διάνα!
Το σκιουράκι είναι άπληστο, τα θέλει όλα δικά του και δεν το νοιάζει καθόλου, μα καθόλου η ανάγκη των άλλων ζώων, των δέντρων, του δάσους, του κόσμου όλου. Το σκιουράκι είναι εγωιστής, κοιτάει μόνο τον εαυτό του κι ο κόσμος είναι η προέκταση της δικής του πραγματικότητας και μόνο. Τίποτε άλλο. Το σκιουράκι είναι ανικανοποίητο και ζητάει διαρκώς άλλα πράγματα από αυτά που διαθέτει, θεωρώντας τα καλύτερα, πιο όμορφα, πιο φανταχτερά. Το σκιουράκι είναι ο καθένας μας στον πυρήνα της ύπαρξής του. Είναι κάθε παιδί πριν δασκαλευτεί και αφομοιώσει πως πρέπει να μας ενδιαφέρει ο Άλλος, πως χρειάζεται να ζούμε αρμονικά με τους Άλλους και πως μόνο αν συνδιαλλαγούμε με τη διαφορετικότητα των Άλλων, θα μπορέσουμε να ζήσουμε ήσυχα και αρμονικά.
Το κωμικό στοιχείο που παράγεται από την «κακομαθημένη» συμπεριφορά του σκιουράκου το βρίσκουμε σε κάθε έκφραση του αστείου μούτρου του αλλά, κυρίως, στον εντελώς ανορθόδοξο τρόπο με τον οποίο επιλύει (αν επιλύει) τα θέματά του. Αυτό, άλλωστε, το στοιχείο καθιστά το σκιουράκι έναν μοντέρνο αντιήρωα, καθώς δε διαθέτει καμία απολύτως από τις συμβατικές ηρωικές ιδιότητες (όπως θάρρος, ιδεαλισμό ή ηθική). Αντίθετα, αν πράττει το «σωστό», αυτό γίνεται για τους λάθος λόγους και μόνο επειδή –τελικά– εξυπηρετεί το δικό του συμφέρον! Ένας ήρωας ξεχωριστός και μοντέρνος, λοιπόν, ένας αντι-ήρωας είναι ο σκιουράκος του Ταλλέκ. Ζει μόνος του στο δάσος και θέτει διαρκώς στον εαυτό του ερωτήσεις υπαρξιακού τύπου, από εκείνες που όλα τα παιδιά θέτουν κάποια στιγμή κατ’ αρχάς στον εαυτό τους και στη συνέχεια στους ενήλικους οι οποίοι –τι παράξενο!– ποτέ δε γνωρίζουν πώς να τις χειριστούν και τι να απαντήσουν.
Κι αν προσθέσουμε σε όλα αυτά τον μοναδικό τρόπο με τον οποίο παρουσιάζει ο Ταλλέκ τα συναισθήματα στα πρόσωπα των ηρώων του αλλά και την ανάλογη με το θέμα του χρωματική παλέτα που χρησιμοποιεί σε κάθε βιβλίο, τότε μιλάμε για μια σειρά εικονογραφημένων βιβλίων που απευθύνεται εύστοχα στον πυρήνα της αλήθειας των παιδιών, δίχως να προτείνει κάποια λύση σε κανένα από τα υπαρξιακά θέματα που θέτει γιατί, πολύ απλά, αυτά τα λύνει το κάθε παιδί μόνο του ή με τη βοήθεια των γονιών του.
Πολύ αληθινά, πολύ αστεία, πολύ ειλικρινή, πολύ μοντέρνα και οικουμενικά τα τρία αυτά βιβλιαράκια του Ταλλέκ. Κι ακόμα πιο αληθινό το σκιουράκι του.
.jpg)
