Τα παιδιά δε βαριούνται να μαθαίνουν, απλά μαθαίνουν να βαριούνται

Υπάρχουν τρία πράγματα (εντάξει, πολύ περισσότερα, αλλά ας επικεντρωθούμε τώρα σε τρία) που μπορεί να προκαλέσουν πανικό σε έναν γονιό.

Ένα. «Βαριέμαι». Στο άκουσμα αυτής της λέξης κάθε γονιός αναστατώνεται, αγχώνεται, ιδρώνει και φουντώνει γιατί νιώθει ότι πρέπει να τρέξει με λύσεις, επιλογές και προτάσεις που θα ανακουφίσουν το «ανυπόφορο» συναίσθημα του παιδιού του. (Ενίοτε θυμώνει, γιατί πώς γίνεται μέσα σε αυτή την πληθώρα των επιλογών να βαριέται; Μεγάλη συζήτηση αυτή και η απάντηση δυστυχώς γνωστή.) Η βαρεμάρα έχει, φυσικά, αποενοχοποιηθεί εδώ και πολύ καιρό, όλοι λίγο πολύ γνωρίζουμε την ευεργετική της λειτουργία και τον τρόπο που τελικά μπορεί να ενεργοποιήσει τη φαντασία και τη δημιουργικότητα ενός παιδιού. Αλλά κακά τα ψέματα. Δε θέλουμε να ακούμε «βαριέμαι». Ειδικά όταν λέγεται αυτόματα με το που ένα παιδί αφήσει κάτω το κινητό ή το τάμπλετ ή οτιδήποτε εθιστικό και πριν προλάβει καν να ανασάνει. (Άλλωστε η λέξη βαριέμαι έχει καταγραφεί στη μνήμη μας ως ενοχλητική από τότε που ήμασταν εμείς παιδιά και ο δικός μας γονιός λίγο πριν κουνήσει τρεις φορές υποτιμητικά το κεφάλι μάς είχε κοιτάξει και επιτιμητικά για μερικά δευτερόλεπτα.)

Δύο. Περιήγηση στο βιβλιοπωλείο. Δεν αναφέρομαι, φυσικά, στο τμήμα των ενηλίκων. Εκεί, για μερικούς από εμάς, είναι ο παράδεισος. Μιλάω για το παιδικό τμήμα, εκεί που τα βιβλία, τα πολύχρωμα, τα εικονογραφημένα, τα ελληνικά, τα ξένα, τα γνώσεων, η λογοτεχνία, η μυθολογία, τα βραβευμένα, τα ευπώλητα, τα προβεβλημένα, τα κόμικς, τα δεξιοτήτων, τα διαδραστικά, τα ηχοβιβλία, τα αφισοβιβλία και κάθε άλλου είδους βιβλία, περιμένουν προκλητικά να τα κοιτάξεις, να τα ανοίξεις, να τα ξεφυλλίσεις, να τα διαλέξεις τέλος πάντων. Και εκτός αν έχεις πέντε έξι ώρες στη διάθεσή σου για να το απολαύσεις, καταλήγεις –έπειτα από καμιά ώρα που ξεφυλλίζεις, κοιτάζεις, στοιβάζεις, απορρίπτεις, επανέρχεσαι– πανικόβλητος στο ταμείο με μία ντουζίνα βιβλία στα χέρια σου για να διαλέξεις τελικά ΣΤΗΝ ΤΥΧΗ, ναι στην τύχη, δυο τρία από αυτά.

Όλα αυτά χωράνε πολλή συζήτηση, σκέψη και σκέψεις που μπορεί να βοηθήσουν (όπως για καθετί που σχετίζεται με τη γονεϊκότητα και τις προκλήσεις της) μέχρι που ο καθένας βρίσκει σίγα σιγά τον προσωπικό του δρόμο. Στον αντίποδα του στοχασμού, ωστόσο (και μέχρι να αποφασίσει ο καθένας πώς θα πορευτεί στον κόσμο «βιβλίο και παιδί»), υπάρχει ένας εντελώς πρακτικός τρόπος για να αντιδράσει ταυτόχρονα κανείς στα παραπάνω και μάλιστα πολύ αποτελεσματικός. Ένας κατάλογος.

Ο κατάλογος Δε βαριέμαι να ΜΑΘΑΙΝΩ, βιβλία γεμάτα γνώσεις και άλλα περίεργα έχει συγκεντρωμένους όλους τους νέους τίτλους που ανήκουν στην κατηγορία βιβλία γνώσεων με φωτογραφία και σύντομη σύνοψη, όπως συνήθως οι κατάλογοι. Περιέχει τα πιο ξεχωριστά βιβλία που προτείνουν οι Εκδόσεις Πατάκη για τις δύσκολες ώρες του παιδιού (όταν βαριέται) και του γονιού (όταν πνίγεται). Βιβλία επιλεγμένα, σύγχρονα, εθιστικά όπως το Υπάρχει ζωή μέσα στη μύτη σου (για τον θαυμαστό κόσμο των μικροβίων), Τα παρεξηγημένα ζώα (πανέμορφο βιβλίο για όλα εκείνα τα ζώα που μπορεί να αντιπαθεί ο κόσμος), η σειρά Τι λες τώρα (που το δικό μου παιδί έχει ξεσκονίσει), το Μπορούμε στ’ αλήθεια να βοηθήσουμε τα δέντρα; (με απλές και ειλικρινείς εξηγήσεις και προτάσεις) και πολλά άλλα, πάντως μετρημένα και δοκιμασμένα ώστε να μην πελαγώσει ο γονιός όταν πάει να ψάξει για βιβλία.

Αν, ωστόσο, είστε από τους «τραβάτε με κι ας κλαίω», που στην πραγματικότητα θέλουν να ξημεροβραδιαστούν στο βιβλιοπωλείο (ποιος δε θέλει;), τότε μπορείτε να δώσετε τον κατάλογο στο παιδί σας. Ξεφυλλίζοντας, μπορεί να πάρει μια ιδέα ή να του γεννηθεί μια ιδέα για το τι το ενδιαφέρει. Έχω παρατηρήσει ότι τα βιβλία γνώσεων μπορεί να δημιουργήσουν μανιακούς μικρούς αναγνώστες πάνω σε συγκεκριμένα θέματα – ποιος δεν κόλλησε με τους πλανήτες, κι από αυτούς έχει ο κατάλογος. Τα παιδιά, ακόμα κι αν δεν το παραδέχονται, ΔΕ ΒΑΡΙΟΥΝΤΑΙ ΝΑ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ, ίσως μόνο μαθαίνουν να βαριούνται, επειδή δε βρίσκουμε ή δε βρίσκουν συχνά το μικρό κεντρί που θα τους κινήσει την περιέργεια για να ψάξουν, να ανακαλύψουν, να ταξιδέψουν. Ένας κατάλογος φτιάχνεται συνήθως για διαφημιστικούς λόγους, όμως αν το παιδί σας (ακολουθεί απαγορευμένη λέξη) «βαριέται» να πάει στο βιβλιοπωλείο, μπορεί αυτό το οκτασέλιδο να είναι μια καλή λύση. Το δικό μου παιδί τούς χαζεύει συχνά. Κι όταν βρεθεί στο βιβλιοπωλείο και αναγνωρίσει αυτό που είχε ξεχωρίσει, χαίρεται!

Μίλησα για τρία και είπα μόνο δύο. 

Το τρίτο. «Θα διαβάσει τίποτα;» Η αναρώτηση αυτή περιέχει άγχος, ανησυχία (καμιά φορά λίγη ματαιοδοξία) και την ανάγκη να δούμε το παιδί μας να ανακαλύπτει και να απολαμβάνει το αξεπέραστο καταφύγιο των βιβλίων. Ναι, ο κατάλογος μπορεί να βοηθήσει και σε αυτό. Και φυσικά το να διαβάζουμε εμείς, οι γονείς – τίποτα πιο σημαντικό. Αλλά θυμήθηκα και κάτι άλλο. Άκουσα να το λέει στο κομμωτήριο ένας ηλικιωμένος κύριος την ώρα που κουρευόταν (ή ο πατέρας μου, θα σας γελάσω): «Αν θέλεις το παιδί σου να διαβάζει, γέμισε το σπίτι σου βιβλία. Κι ας τα διαβάζεις κι ανάποδα».

Η Άρτεμις Μάνου είναι φιλόλογος και θεατροπαιδαγωγός. 

Μπορείτε να κατεβάσετε και να ξεφυλλίστε τον κατάλογο βιβλίων γνώσεων για παιδιά 4-14 ετών εδώ.