Η θεραπευτική θεωρία των Ουφ ή πώς να δείτε το άγχος με άλλα μάτια

Το Ουφάκι του Αύγουστου Κορτώ δεν έχει καμία σχέση με ούφο, πλανήτες, διαστημόπλοια και άλλα σχετικά. Αντίθετα, μπορείς να το βρεις μέσα στο δωμάτιό σου, στην τσάντα σου ή και στην τσέπη σου. Στέκεται, όμως, πάντα πάνω στο στήθος σου κάθε φορά που το άγχος βγαίνει από μέσα σου με ένα μεγάλο, βαρύ «Ουφ!». Αυτά λέει η μαμά της ιστορίας και όλο κάνει πως σκοτώνει ένα ουφάκι για να καθησυχάσει το υπερβολικό άγχος του γιου της. Και παρόλο που ο Μάνος, όπως κάθε λογικός άνθρωπος, νομίζει ότι όλα αυτά είναι παραμύθια, αυτός ο ίδιος ένα βράδυ βρίσκεται πρόσωπο με πρόσωπο με ένα ουφάκι!

Έτσι θα μάθει την ιστορία του και την προϊστορία του: τότε που όλα τα Ουφ ήταν πλάσματα που προκαλούσαν το χρήσιμο άγχος στους ανθρώπους για να σηκωθούν, να βγουν από τις σπηλιές και να κυνηγήσουν. Όταν με το πέρασμα των αιώνων, όμως, μερικά ουφάκια παρεκτράπησαν και έγιναν κάποια τσιτόνια και κάποια γιολίδια, τότε ξέσπασε μεγάλος πόλεμος μεταξύ τους.

Με γλώσσα ανάλαφρη, παιδική, σύγχρονη και με πολύ χιούμορ και πονηρή αφέλεια, ο συγγραφέας στήνει την «επιστημονική» θεωρία για την εξέλιξη του είδους των Ουφ και τη θέση τους στον κόσμο, περιγράφοντας απλά μα και τόσο εύστοχα τις διαβαθμίσεις και τις διαφορετικές ποιότητες της ανυπόφορης συναισθηματικής κατάστασης που κατακλύζει τον σύγχρονο άνθρωπο και το παιδί: το άγχος. Μας λέει ότι μπορούμε να το βρούμε σε τουλάχιστον τρεις μορφές, δυο εκ των οποίων είναι ακραίες. Η μία, τότε που αγχωνόμαστε για το παραμικρό, το ασήμαντο, το ανόητο και μας κρατά μονίμως σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Δηλαδή «στην τσίτα» (τσιτόνια). Η άλλη, τότε που δεν αγχωνόμαστε για τίποτα, πιο ύπουλη, γιατί ντύνεται τα ρούχα της χαλαρότητας και της σιγουριάς ότι όλα θα πάνε καλά χωρίς καμία προσπάθεια, που μας κρατά αραχτούς και άπραχτους. Δηλαδή «yolooo» (γιολίδια)!

Μας δίνει όμως και μία μέση εκδοχή. Είναι εκείνο το άγχος που μας κάνει να σκεφτόμαστε κάποτε δύο φορές τα πράγματα, να τσεκάρουμε τα συναισθήματά μας, να εξετάζουμε την αλήθεια. Είναι το άγχος που μας δίνει λίγο περισσότερο χρόνο και δημιουργεί την απαραίτητη συνθήκη για να οδηγηθούμε στη γνώση, στη συνειδητοποίηση και τελικά στην πολυπόθητη ψυχραιμία.

Η αγάπη της μαμάς που τρέχει να προλάβει τις κακοτοπιές, να καταπραΰνει τους πόνους, να λύσει τα προβλήματα, να παρηγορήσει και να σώσει είναι πανταχού παρούσα στην ιστορία μέσα από τη μάγισσα –όπως τη λέει ο ίδιος– μαμά του ήρωα. Γιατί, όπως μαθαίνουμε, ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τα ουφάκια δεν είναι ο πόλεμος στον οποίο έχουν εμπλακεί, αλλά η ουφοσκοτώστρα μαμά του Μάνου, που η ζεστή της αγάπη για το παιδί τα λιώνει μέχρι εξαφάνισης με αποτέλεσμα να μπαίνουν αποδεκατισμένα στον πόλεμο με τα τσιτόνια και τα γιολίδια (που είναι αλώβητα σε αυτή την αγάπη) – γιατί καθένας που σε αγαπάει μπορεί να διώξει τα ουφάκια, μας εξηγεί. Κι αν ο Μάνος θέλει να βοηθήσει το ουφάκι πρέπει να απενεργοποιήσει τους σωστικούς –για το παιδί της– και καταστροφικούς –για τα ουφάκια– πύρινους αδένες της μαμάς του, με το να της κρύψει το άγχος του. Και αυτό κάνει.

Μέχρι που κυκλοφορώντας παντού με το ουφάκι στην τσέπη του να του ψιθυρίζει να ελέγξει το διαγώνισμα πριν το παραδώσει, να προσπαθήσει να βρει μόνος του τη λύση, τέλος πάντων να κάνει το καλύτερο που μπορεί, ακόμα και να μιλήσει στο κορίτσι που του αρέσει, ο Μάνος ανακαλύπτει ότι το ουφάκι όχι μόνο δεν είναι επικίνδυνο, αλλά πολλές φορές είναι και χρήσιμο, για να μην πούμε πολύτιμο. Γιατί οι συμβουλές του πιάνουν! Και όλα γίνονται καλύτερα. Κι έτσι, μαζί με τον Μάνο που καθησυχάζει τη μαμά του, ο Κορτώ καθησυχάζει κάθε μαμά που νιώθει ότι πρέπει να τα κάνει όλα για το παιδί της. Σαν να της λέει ότι μπορεί να πάει λίγο πιο πέρα, να σταθεί εκεί χωρίς να φοβάται και τότε όλα θα πάνε καλά – κι αυτό δεν είναι ένα φανταστικό… γιολίδι, είναι χώρος στο παιδί και πίστη ότι μπορεί να τα καταφέρει και μόνο του. Εξάλλου, το βιβλίο είναι αφιερωμένο από τον συγγραφέα στη δική του μαμά, που σκότωνε τα δικά του ουφάκια όταν ήταν μικρός και φαίνεται πως τα ξέρει από πρώτο χέρι.

Μια μικρή, ευσύνοπτη, αστεία ιστορία για την εξήγηση και τη διαχείριση του άγχους με μπαγκράουντ την αγάπη των μαμάδων και την αγάπη των παιδιών που ανταποδίδουν καθησυχάζοντάς τες, όταν και όποτε μπορούν. Μια ψύχραιμη θεώρηση των εσωτερικών διεργασιών που μας βοηθούν να τα βγάζουμε πέρα, να γινόμαστε καλύτεροι και μια καθησυχαστική υπενθύμιση για να συνοδεύει από εδώ και πέρα κάθε μας «ουφ». Γιατί το ουφάκι είναι ένα μικροσκοπικό πράσινο πλασματάκι σαν μπαλάκι του πινγκ πονγκ που συνηθίζει να μας σφυρίζει στο αυτί «λίγη από τη σοφία που κερδίζουμε όσο ζούμε και μαθαίνουμε»!

Η εικονογράφηση της Πέρσας Ζαχαριά, λιτή, χαρακτηριστική, σε χρώματα μουντά και ζωγραφιές σαν μικρούς πίνακες, πλαισιώνει το κείμενο δίνοντας στην ιστορία έναν τόνο εσωστρέφειας και υπενθυμίζοντας στον αναγνώστη ότι όλα αυτά συμβαίνουν μέσα στον Μάνο, μέσα μας – και κάπου εκεί πρέπει να ψάξουμε.

Αν, λοιπόν, ξέρετε κάποιο παιδί που σκέφτεται κάπως έτσι: 

«Κι αν η δασκάλα μου, η κυρία Στέλλα, με σηκώσει στον πίνακα για να πω την προπαίδεια του 9 κι εγώ ξεχάσω πόσο κάνει 9Χ7 και μείνω να κοιτάζω το κενό σαν τον μπούφο;»

«Κι αν στο διάλειμμα παίξουμε μπάλα και με βάλουν τερματοφύλακα και φάω εφτά γκολ, όπως η Βραζιλία στον ημιτελικό με τη Γερμανία, και μετά οι συμμαθητές μου λένε πίσω απ’ την πλάτη μου “Τελείως άχρηστος αυτός ο Μάνος, ούτε για να ζεσταίνει τον πάγκο δεν κάνει”».

«Κι αν οι γονείς μου χωρίσουν, όπως οι γονείς της Ράνιας απ’ την τάξη μου, που τσακώνονταν και στο τέλος πήραν διαζύγιο; Κι αν βρεθώ στα καλά καθούμενα να πρέπει να τρέχω κάθε δεύτερο Σαββατοκύριακο σ’ ένα άλλο σπίτι, όπου θα μένει μόνος του ο μπαμπάς;» 

δώστε του να διαβάσει το Ουφάκι. Κι αν τα τσιτόνια ή τα γιολίδια σας έχουν αρχίσει να κερδίζουν τον πόλεμο, διαβάστε το κι εσείς μαζί του. 

Βιβλίο για όλες τις ηλικίες ανεξαιρέτως!

Η Άρτεμις Μάνου είναι φιλόλογος και θεατροπαιδαγωγός.