Μάνος Κοντολέων, «Μάσκα στο φεγγάρι» – Η προϊστορία της συγγραφής του πρώτου μας ελληνικού μυθιστορήματος crossover

Γράφει ο Μάνος Κοντολέων

Όπως κάθε βιβλίο έχει την ιστορία της έμπνευσης και συγγραφής του, έτσι και το μυθιστόρημά μου «Μάσκα στο φεγγάρι» έχει τη δική του. Το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε το 1997 και εντάχθηκε στη σειρά «Παρουσίες», μια σειρά λογοτεχνίας για νεαρούς ενήλικες αναγνώστες που εγώ διηύθυνα. Μα ήταν δύο χρόνια περίπου πιο πριν που η έμπνευση και η συγγραφή του είχε ξεκινήσει.

Κάπου στο 1995, κάποιο γεγονός που συνέβη με είχε κάνει να αισθανθώ ιδιαίτερα απογοητευμένος από το όλο κλίμα που υπόγεια καθόριζε την επιτυχία και την αναγνώριση εκ μέρους της κριτικής ενός έργου. Η απογοήτευσή μου είχε να κάνει με το πώς αντιμετωπίστηκε εκ μέρους μερίδας ειδικών αναγνωστών το προηγούμενο έργο μου για νεαρούς ενήλικες αναγνώστες, το «Γεύση πικραμύγδαλου».

Απογοητευμένος… Πιο σωστά πικραμένος ήμουνα και έτοιμος να πάρω την απόφαση να μη συνεχίσω να γράφω μυθιστορήματα αυτής της κατηγορίας. Αλλά δεν υπολόγιζα στην βοήθεια που θα μου πρόσφερε ένα από τα κεντρικά πρόσωπα προηγούμενου μυθιστορήματός μου. Στην ουσία δεν είχα υποψιαστεί τη βαθιά και ολοζώντανη σχέση που συνδέει τον δημιουργό με τα δημιουργήματά του.

Κι όμως… Ένα βράδυ, καθώς είχα ξαπλώνει για να προσπαθήσω να κοιμηθώ, μα που η πίκρα που πιο πριν ανέφερα με κρατούσε άγρυπνο, ήρθε και ακούμπησε το κεφάλι του στο μαξιλάρι μου, ο Λουκάς Αλεξίου. Ο Λουκάς Αλεξίου ήταν ένα από τα κεντρικά πρόσωπα σε προηγούμενο έργο μου – συγκεκριμένα στο μυθιστόρημα «Με στοιχεία προσωπικών συνεντεύξεων» που είχε κυκλοφορήσει το 1984 από τις Εκδόσεις Καστανιώτη και επρόκειτο να επανακυκλοφορήσει το 1996 από τις Εκδόσεις Πατάκη στη σειρά νεοελληνικής λογοτεχνίας.

Στο μυθιστόρημα εκείνο η δράση εξελίσσεται κάπου στα πρώτα είκοσι χρόνια μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο και η βασική ηρωίδα ήταν η μητέρα του Λουκά, η Θάλεια Αλεξίου, και εκείνης τη ζωή είχα περιγράψει. Τον Λουκά τον άφηνα κάπου προς το τέλος της εφηβείας του και απλώς στις τελευταίες σελίδες έδινα την πληροφορία πως επρόκειτο να γίνει ένας από τους σημαντικότερους ηθοποιούς της γενιάς του.

Μέχρι εκείνο το βράδυ δε με είχε καθόλου απασχολήσει το τι μπορεί να είχε συμβεί στον Λουκά Αλεξίου, μήτε και μου είχε καν περάσει από τον νου η ιδέα κάποια στιγμή να έγραφα ένα μυθιστόρημα βασισμένο στα όσα εκείνος είχε ζήσει από τη μέρα που τον είχα αφήσει έφηβο στην Αθήνα των αρχών του 1970.

Κι όμως ήταν εκείνος που ήρθε να ξαπλώσει δίπλα μου και να μου ψιθυρίσει πως θα μου αφηγούνταν τη ζωή του όλη για να τη γράψω και να αποκτήσω την εμπιστοσύνη στον εαυτό μου και να ξεπεράσω την πίκρα μου. Αυτό μου ψιθύρισε και αυτό έκανε – όλη του τη ζωή, τους ρόλους που ερμήνευσε, τις σχέσεις που είχε, τα μυστικά που έκρυβε, το πώς και το γιατί ο ίδιος έδωσε τέλος στη ζωή του.

Το επόμενο πρωινό αφηγήθηκα στην Κώστια, τη σύντροφό μου, το γεγονός αυτό και ακόμα της εξιστόρησα τα όσα είχα ακούσει τον Λουκά Αλεξίου να μου αφηγείται. Η Κώστια εξέφρασε τον θαυμασμό της, μα και την απορία της αν θα μπορούσε όλα αυτά να τα διαχειριστώ και τελικά να τα μετατρέψω σε ένα μυθιστόρημα.

Όταν μετά από έναν περίπου χρόνο τής έδωσα να διαβάσει ό,τι είχα ολοκληρώσει, η Κώστια έκπληκτη δήλωσε πως όσα της είχα πριν από έναν χρόνο αφηγηθεί υπήρχαν μέσα στο έργο με κάθε λεπτομέρεια. Και δε γινόταν να μην υπάρχουν μιας και κατά τη διάρκεια όλης της συγγραφής ο Λουκάς Αλεξίου καθότανε δίπλα μου και μου υπαγόρευε κάθε φράση, κάθε γεγονός.

Μάνος και Κώστια στον καιρό της «Μάσκας»

Ό,τι μόλις τώρα έχω αφηγηθεί και που για πρώτη φορά δημόσια το καταγράφω, δείχνει να έχει στοιχεία… υπερφυσικά. Αλλά ίσως να μην είναι έτσι. Φτάνει να σκεφτεί κανείς και να κατανοήσει τη στενή, ιδιαίτερα στενή σχέση που μπορεί να έχει ένας συγγραφέας με τον ήρωά ενός έργου του. 

Η όλη διαδικασία της συγγραφής, πέρα από την απόλυτη προσήλωσή της στις τεχνικές γραφής, διαθέτει και ένα συναισθηματικό φορτίο που κάλλιστα προσφέρει τη δυναμική υπέρβασης μιας λογικής εξήγησης. Σε κάθε περίπτωση, αυτό που νομίζω αξίζει να κρατήσει κανείς από την αφήγηση αυτή είναι πως το μυθιστόρημα «Μάσκα στο φεγγάρι» κυκλοφόρησε το 1997, πως ήταν το πρώτο ελληνικό μυθιστόρημα crossover και πως μου χάρισε και το πρώτο μου Κρατικό Βραβείο.

Με άλλα λόγια, ο Λουκάς Αλεξίου είχε κρατήσει την υπόσχεσή του. Το δημιούργημα είχε στηρίξει τον δημιουργό του.