Όταν οι πριγκίπισσες πέφτουν έξω από τα παραμύθια
Γράφει η Άρτεμις Μάνου
Η βασίλισσα Θαπέση και ο βασιλιάς Μέριλλος. Έχουν μια κόρη. Την πριγκίπισσα Αθηνά. Που έχει έναν παπαγάλο. Τον Παρρότο. Η πριγκίπισσα Αθηνά είναι... Όχι. Πάμε λίγο πιο πριν. Η βασίλισσα Θαπέση. Θαπέση; Ή μήπως «θα πέσει»; Τι ενδιαφέρον όνομα! Αρχίζεις να αναρωτιέσαι... Θα πέσει; Ή δε θα πέσει; Κι αν πέσει; Γιατί να πέσει; Πότε θα πέσει; Μπορεί και να μην πέσει η Θαπέση; Αλλά... ναι... το θέμα του βιβλίου δεν είναι η βασίλισσα, αλλά η πριγκίπισσα. Αλλά... και η βασίλισσα, οι βασίλισσες, οι πριγκίπισσες, οι γυναίκες, τα κορίτσια, τα παιδιά που μεγαλώνουν διαβάζοντας βιβλία με πριγκίπισσες και έτσι μαθαίνουν από την κούνια τι πρέπει και τι μπορούν να κάνουν οι γυναίκες, ποια είναι τα όριά τους, ο ρόλος τους και η θέση τους στον κόσμο.
Η πριγκίπισσα Αθηνά ευτυχώς δεν ξέρει τίποτα από αυτά ακόμα. Και βαριέται, βαριέται φριχτά. Αφού έμαθε να κεντάει χωρίς να τρυπάει το δάχτυλό της, να διαλέγει κοσμήματα, να ποζάρει και να συμπεριφέρεται ευγενικά στους πρίγκιπες, κυκλοφορεί στο παλάτι και ρωτάει τους πάντες με αγωνία: «Μα τι κάνουν οι πριγκίπισσες όλη μέρα;». Κι αν οι αστείες (αλλά κενές νοήματος) ιδέες του Παρρότου «να πριγκιπεύουν, να πριγκιπίζουν ακόμα και να πριγκιπάρουν» δεν την ικανοποιούν, φανταστείτε τι νιώθει με το το γεγονός ότι και η μητέρα της βασίλισσα δεν έγινε ποτέ κτηνίατρος, ενώ ήθελε, γιατί απλώς «δεν κάνουν τέτοια οι πριγκίπισσες»... Τα πράγματα δείχνουν ακόμη πιο δυσοίωνα για το μέλλον της όταν βρίσκεται να περιηγείται στα κλασικά παραμύθια των παιδικών μας χρόνων όπου την μεταφέρει η μηχανή του παραμυθοχώρου του εφευρέτη Κούριου. Έτσι, συναντά μια πριγκίπισσα που όλη μέρα φιλάει στη σειρά τα βατράχια μιας λίμνης ελπίζοντας κάποιο από αυτά να γίνει πρίγκιπας, μια άλλη με πολύ μακριά μαλλιά που τα κυνηγάει, όπως ο σκύλος την ουρά του, για να τα χτενίσει, και πολλές άλλες που ενσαρκώνουν ποικίλες στερεοτυπικές αντιλήψεις. Όπως, για παράδειγμα, ότι η αξία μιας γυναίκας είναι στενά συνυφασμένη με την ομορφιά της, ότι πρέπει να περιμένει κάποιον για να δώσει νόημα στη ζωή της ή ότι τα καθήκοντά της περιορίζονται στην οικιακή φροντίδα. Στερεότυπα που διαχρονικά ποτίζουν τις συνειδήσεις μικρών και μεγάλων αναγνωστών.
Σε αυτό το κρίσιμο σημείο της ιστορίας, όπου η πριγκίπισσα θα μπορούσε ήδη να έχει συμβιβαστεί με τον προδιαγεγραμμένο ρόλο της, η συγγραφέας δίνει μια πολύτιμη ευκαιρία στην ηρωίδα της: την πρωτοβουλία. Αποφασίζει να επισκευάσει μόνη της την παραμυθομηχανή όταν χαλάει και ο Κούριος –εντελώς «τυχαία»– δεν είναι παρών. Και όχι μόνο τα καταφέρνει, αλλά η ορμητική αυτή κινητοποίησή της αλλάζει τη διαδρομή της μηχανής, τη ροή της ιστορίας και εν τέλει τη μοίρα της! Δεν επισκέπτεται πια παραμύθια και βαρετές απονευρωμένες πριγκίπισσες, αλλά πραγματικές γυναίκες με όνειρα και σημαντικά επιτεύγματα: τη συγγραφέα Λουίζα Μέυ Άλκοτ των Μικρών κυριών, την πρωτοπόρο πιλότο Αμέλια Έρχαρτ και τη μαύρη χημικό Μαρί Ντέιλι!
Κόντρα στα έμφυλα στερεότυπα και τα ροζ πρότυπα των κλασικών παραμυθιών που με πολύ χιούμορ αποδομούνται στο βιβλίο, η συγγραφέας και δημοσιογράφος Στέλλα Κάσδαγλη (με σταθερό ενδιαφέρον και ενεργή συμμετοχή σε θέματα ισότητας των φύλων και ενδυνάμωσης των γυναικών) πλάθει έναν αληθινό χαρακτήρα. Ένα κορίτσι με διάθεση να γνωρίσει τον εαυτό της αποποιείται τον ρόλο της συμβατικής πριγκίπισσας, παίρνει τη ζωή στα χέρια της, συναντά πρότυπα που μπορούν να την εμπνεύσουν και ακολουθεί το δρόμο που ταιριάζει σε εκείνη! Το αποτέλεσμα είναι να γίνεται και η ίδια ένα ισχυρό πρότυπο για άλλα κορίτσια και ταυτόχρονα ελκυστικό αντίβαρο στις πριγκίπισσες των κλασικών παραμυθιών που τόσο αγαπούν τα παιδιά.
Η σημειολογία του ονόματος της βασίλισσας Θαπέση, που πολύ σοφά δεν είναι η πριγκίπισσα αλλά η μαμά της (και οι σημερινές μαμάδες και σίγουρα οι γιαγιάδες), υπενθυμίζει τον φόβο των παλαιότερων γενεών που απέτρεπε τις γυναίκες από τις περιπέτειες (από τη ζωή...). Αλλά η πριγκίπισσα Αθηνά επιβεβαιώνει πως τα σημερινά κορίτσια μπορούν να έχουν κανονικό όνομα, ταυτότητα, όνειρα και ιστορία.
Η εικονογράφηση του Τόμεκ Γιοβάνη σε στιλ κόμικ μέσα σε ένα αντισυμβατικό πράσινο περιβάλλον με ιδιαίτερη προσοχή στη λεπτομέρεια και στις εκφράσεις των ηρώων οδηγεί την Αθηνά με τη ρομποτική παραμυθομηχανή-ποδήλατο από το παραμύθι στη χώρα «πραγματικότητα» – Ρεαλία όπως μας πληροφορεί ο χάρτης του βιβλίου.
Κάποια στιγμή, όταν τα πράγματα θα είναι δύσκολα, η πριγκίπισσα Αθηνά θα χάσει το θάρρος της – «μήπως ήταν καλύτερα τότε που το μόνο που περίμενε κανείς από εμένα ήταν να φτιάξω ένα μπουκέτο γλαδιόλες;» θα αναρωτηθεί. Η αμφιβολία, ο φόβος για την αποτυχία είναι ένας ακόμα τρόπος για να κάνει η συγγραφέας την πριγκίπισσα Αθηνά πραγματικό κορίτσι με το οποίο μπορούν να ταυτιστούν όλα τα κορίτσια. Μόνο που αυτή η πριγκίπισσα πλέον ξέρει πως «δεν μπορείς να κάνεις τίποτα κακό αν είσαι μόνο πριγκίπισσα... αλλά και τίποτα σπουδαίο». Και πως μπορεί να χρειαστεί να πέσει. Για να ξανασηκωθεί.
Το πρώτο βιβλίο της σειράς «Πριγκίπισσα Αθηνά» της Στέλλας Κάσδαγλη είναι απαραίτητο για παιδιά, αγόρια, κορίτσια, κόρες, (και μαμάδες) που χρειάζεται να πιστέψουν στον εαυτό τους και να οραματιστούν το μέλλον που θα τους ταιριάζει!
Η Άρτεμις Μάνου είναι φιλόλογος και θεατροπαιδαγωγός.
