Τα «περιοδικάκια» του Στέφανου Πατάκη

Με το τρενάκι των Εκδόσεων Πατάκη γυρίζουμε πίσω, αρκετά πίσω, πολύ πριν από τη δημιουργία του εκδοτικού οίκου.

Τότε που ο δεκατριάχρονος μαθητής Στέφανος Πατάκης έκανε τον εκδότη, τον διευθυντή και τον αρχισυντάκτη κάποιων μικρών τετραδίων που τα ονόμαζε «το Περιοδικό σας» και τα μοίραζε σε φίλους και συμμαθητές του.

 

Να σας πω την αλήθεια, δεν πίστευα πως υπάρχουν αυτά τα μικρά τετραδιάκια.

Τα είχε αναφέρει κάποια στιγμή σε μια συνέντευξη ως «περιοδικάκια», μα δεν μπορούσα να πιστέψω πως υπήρχαν πραγματικά και ήταν φυλαγμένα σε κάποιο συρτάρι του!

Πέρασαν χρόνια και με αφορμή τα 50 χρόνια των Εκδόσεων Πατάκη, ρώτησα τον κύριο Πατάκη μήπως έχει εκείνα τα «περιοδικάκια» κι αν θα μπορούσε να τα φέρει στο γραφείο να τα κινηματογραφήσω.

 

Τελικά διαπίστωσα πως όχι μόνο υπάρχουν, μα και πως είναι ένα μικρό εκδοτικό θαύμα.

 

Μικρά και εύθραυστα, είχαν όλα τη λάμψη μιας άλλης εποχής, μιας ευαισθησίας και μιας αθωότητας που δύσκολα μπορεί να επιστρέψει στις μέρες μας.

Ο κύριος Πατάκης τα ξεφύλλιζε με γάντια, θαρρείς πως ήθελε να προστατέψει όχι μόνο το κιτρινισμένο χαρτί μα κι όλο το φως των παιδικών του χρόνων. Με κέφι μού μιλούσε για τα «περιοδικάκια» του, την πρώτη πρώτη εκδοτική του απόπειρα, χρόνια πριν καν υποψιαστεί πως θα διευθύνει κάποτε έναν από τους μεγαλύτερους εκδοτικούς οίκους της Ελλάδας. Όταν η συνέντευξη τελείωσε και με είδε ενθουσιασμένη να ξεφυλλίζω κι εγώ το «Περιοδικό σας», μου είπε –εκτός κάμερας– με κάποιο παράπονο: «Κατερίνα, κάποτε είχα δείξει αυτά τα περιοδικάκια σε ενήλικες και δεν έδωσαν σημασία, έδειξαν αδιαφορία...».

 

Θα ήθελα να απαντήσω, κύριε Πατάκη, σε όλους αυτούς τους ενήλικες που δεν αντέδρασαν με μια δική σας φράση, μια φράση του δεκατριάχρονου Στέφανου που υπάρχει στο περιοδικάκι Νο1:

 

Παρακάτω ακολουθεί η απομαγνητοφώνηση του βίντεο:

 

 

Στέφανος Πατάκης: (διαβάζει ένα από τα τεύχη που έγραφε σαν παιδί) Εκδότης, συντάκτης, ιδιοκτήτης: Στέφανος Πατάκης!

Ένα από αυτά τα τεύχη έχει ημερομηνία 8/5/1952. Πρέπει να ήμουν μαθητής στη Β΄ Γυμνασίου, τότε διάβαζα το Ελληνόπουλο και τη Διάπλαση των Παίδων και είχα διαβάσει ότι ο Ξενόπουλος σε μικρή ηλικία είχε φτιάξει ένα μαθητικό περιοδικό μόνος του κι εγώ απλώς τον μιμήθηκα. Και έφτιαξα ένα περιοδικό το οποίο το έγραφα εγώ –

Κατερίνα Κρις: – εκδότης, αρχισυντάκτης, δημοσιογράφος…!

Σ. Π.: Ναι! Εδώ, το Νο1 που βλέπω μπροστά μου δεν έχει άλλα στοιχεία, αλλά, αν κοιτάξω πίσω, λέει: Χρόνος πρώτος. Δευτέρα 28 Απριλίου 1952. ΕΚΔΟΤΗΣ – ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ – ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ: ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΠΑΤΑΚΗΣ. ΖΩΓΡΑΦΟΣ: Π. ΣΕΡΓΙΑΔΗΣ (ΓΙΩΤΗΣ) ΑΝΔΡΟΜΑΧΗΣ.

Ο Π. Σεργιάδης ήταν συμμαθητής μου. Μέσα υπήρχαν συνεργασίες και αυτός έκανε την εικονογράφηση. Έβαζα εγώ κάποια ερωτήματα – πνευματικές ασκήσεις κτλ. και οι συμμαθητές μου απαντούσαν και εγώ κατέγραφα ποιος απάντησε, ποιος δεν απάντησε ή ποιος απάντησε εσφαλμένα. Έβαζα κομμάτια από το Χωρίς Οικογένεια. Είχε σχολικές ειδήσεις, π.χ. «Επί της αυλής του σχολείου μας ετέθησαν οι μπασκέτες για το παιχνίδι μπάσκετ-μπολ».

Κ.Κ.: Αυτά τα πουλούσατε, κύριε Πατάκη;

Σ. Π.: Όχι, όχι! Ίσα ίσα, επάνω έγραφε «διανέμεται δωρεάν με επιστροφή». Το θέμα είναι ότι εκείνη την εποχή ο μεγάλος μου αδερφός, ο Μάκης (ήμουνα το μικρότερο παιδί από 5 αδέρφια, 4 αγόρια και ένα κορίτσι), υπηρετούσε ως ανθυπολοχαγός στην Αλεξανδρούπολη και του τα έστελνα και μου τα επέστρεφε και κάποια φορά χάθηκαν τεύχη.

Κ.Κ.: Πόσα τεύχη συνολικά θυμάστε να έχετε φτιάξει;

Σ. Π.: Αυτή τη στιγμή έχω στην κατοχή μου μόνο 11 έντυπα.

Σε ένα από αυτά τα τεύχη γράφω: «Λόγω ελλείψεως ζωγράφου δεν δημοσιεύουμε πολύχρωμη εικόνα όπως πάντα!».

Κ.Κ.: …εδώ μάλλον τα «σπάσατε» με τον εικονογράφο! (γέλια)

Σ. Π.: Ναι! Το τελευταίο λέει «τεύχος 12ο, διανέμεται δωρεάν, με επιστροφή, σελίς 177». Οι σελίδες των τευχών φαίνεται πως είχαν μια αλληλουχία, γιατί π.χ. στο τεύχος 12 η αρχική σελίδα έχει το νούμερο 177.

Κ.Κ.: Ώστε κάποιος να μπορέσει να τα συλλέξει όλα…!

Σ. Π.: Ναι, ήταν συνεχής η αρίθμηση και μέσα έγραφα κείμενα από βιβλία που διάβαζα και μου άρεσαν ή τα δικά μου κείμενα, όπως διηγήματα, μυθιστορήματα κτλ.

Κ.Κ.: Οπότε αυτά ήταν και τα πρώτα δείγματα των Εκδόσεων Πατάκη!

Σ. Π.: Ποτέ όμως δεν είχα σκεφτεί πως θα γίνω εκδότης. Είχα σκεφτεί άλλα πράγματα, αλλά εκδότης ουδέποτε.

Εδώ (δείχνει ένα από τα τεύχη) βλέπω υπάρχει κι ένα δικό μου «περίφημο διήγημα» με τίτλο «Χριστούγεννα Χαράς». Λέει: «Ένα περίφημο διήγημα που θα συγκινήσει τις πιο ασυγκίνητες καρδιές, με τις ωραίες εικόνες που αποδίδει ο συγγραφεύς (αυτός είμαι εγώ), κάνοντάς τες πιο ζωντανές με ωραιότατες περιγραφές»!

Στο έντυπο είχα συμπεριλάβει και κάποιους όρους για να μπορούν να δημοσιεύσουν κι άλλοι κείμενά τους. Μερικοί από αυτούς τους όρους είναι οι εξής:

«Αγαπητοί μου αναγνώστες, λόγω πολλών λαθών εις τας συνεργασίας που μου στέλνετε σας γράφω τους όρους της συμμετοχής:

Α. Πρέπει η συμμετοχή που θα μου στείλετε να είναι γραμμένη από εσάς προσωπικώς.

Β. Να μου στέλνετε ολόκληρη τη συμμετοχή σας.

Γ. Οι πληροφορίες που θα γράφετε στη συμμετοχή σας να είναι σωστές.

Δ. Οι περιγραφές των εμψύχων και αψύχων να είναι σωστές.

Ε. Να μεταχειρίζεσθε εις την συμμετοχήν σας λέξεις καλές και όχι λέξεις που ταιριάζουν σε ανθρώπους κατωτέρας τάξεως.

Στ. Γενικά η συμμετοχή σας να είναι καλή και όχι με θέματα που δεν μας αρέσουν, οι περιπέτειες ανιαρές, ανιαρά περιγραφόμενα κτλ.

Ζ. Οι συμμετοχές σας θα εγκρίνονται προτού δημοσιευθούν. Οι απορριπτόμενες θα επιστρέφονται.

Η. Οι συμμετοχές σας πρέπει να είναι καθαρογραμμένες.

Στέφανος Πατάκης»

Κ.Κ.: Κανονισμοί για ένα πραγματικά ποιοτικό περιοδικό! (γέλια) Τα σημερινά παιδιά δε νομίζω ότι κάνουν πια τέτοια πράγματα, έτσι δεν είναι…;

Σ. Π.: Ναι… Εκείνη την εποχή διάβαζα το Ελληνόπουλο, το οποίο είχε στο τέλος δύο σελίδες στις οποίες μπορούσε ο καθένας να μπει σε ένα κλαμπ ή να αποκτήσει ένα ψευδώνυμο και θυμάμαι ότι μάλλον πληρώναμε γι’ αυτό. Εγώ είχα το ψευδώνυμο Χάρυ Ραν (ήταν ο ήρωας ενός μυθιστορήματος το οποίο δημοσίευε το Ελληνόπουλο σε συνέχειες).

Ήταν πραγματικά πάρα πολύ ωραία εκείνα τα χρόνια…