ΟΡΟΙ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΣΤΗ ΣΚΑΚΙΕΡΑ ΤΗΣ ΜΥΘΟΠΛΑΣΙΑΣ (διδάσκουσα Μάρω Δούκα)

Έχω μιαν ιδέα και προσπαθώ να της δώσω μορφή. Αρχίζω ασυναίσθητα να ανεβοκατεβαίνω τη ρηματική μου κλίμακα: Θυμάμαι – βιώνω – επινοώ – φαντάζομαι – ταυτίζομαι – οικειοποιούμαι – υποδέχομαι. Ώσπου η ιδέα μου αρχίζει αθόρυβα να καταλαμβάνει τη θέση που της αναλογεί στον γλωσσικό μου χώρο και να μου επιβάλλει την αφήγησή της.

Έρχεται έπειτα η ώρα να τοποθετήσω τα πιόνια μου στη σκακιέρα της μυθοπλασίας: προϋποθέσεις, δεσμεύσεις, συνθήκες, δεδομένα. Γενικές αρχές, διατάξεις, πρότυπα, παραδόσεις. Κι έπειτα οι λαμπρές εξαιρέσεις. Οι μικρές και οι μεγάλες ανατροπές. Τα ακάματα, άγρυπνα, πονηρά, ευέλικτα στρατιωτάκια μου!

Όχι σπάνια, μια ιδέα δεν αντέχει, όσο κι αν «απλωθεί», να υποστηρίξει ένα μυθιστόρημα. Ή και το αντίστροφο: Δε συγκατανεύει, όσο κι αν «συμπτυχθεί», να βολευτεί μ’ ένα διήγημα. Πόσα και πόσα μυθιστορήματα δε μοιάζουν με εκτεταμένα διηγήματα, πόσα και πόσα διηγήματα δε μας θυμίζουν μυθιστορήματα που ματαιώθηκαν;

Το μυθιστόρημα είναι το συνθετότερο και γι’ αυτό το πιο απαιτητικό και το πιο ριψοκίνδυνο είδος του γραπτού λόγου. Προϋποθέτει βαθιά, γερά θεμέλια και με άκρα προσοχή επιλεγμένα μαδέρια, όσο να υψωθεί η σκαλωσιά της μυθοπλασίας. Θεμέλια και μαδέρια για τη μυθοπλασία χρειάζεται και το διήγημα, άλλο όμως να πασχίζεις για ένα πολυώροφο οικοδόμημα και άλλο να φιλοτεχνείς ένα σπιτάκι. Στο διήγημα η όποια επεξεργασία του κειμένου δεν είναι τόσο ψυχοφθόρα και περιπετειώδης. Δεν κινδυνεύεις ανά πάσα στιγμή να πέσει η σκαλωσιά να σε πλακώσει ούτε και να χαθείς στην ολισθηρή άπλα της αφήγησης, που οφείλεις να περιφράξεις και να οικονομήσεις λέξη τη λέξη. Και κάτι ακόμη: Ενώ το διήγημα από τη φύση του μαγνητίζεται από την τελειότητα και το τέλος του, το μυθιστόρημα, από τη φύση του πάλι, έλκεται αναζωογονητικά από το ατελές και τις ατέλειές του… 

Μάρω Δούκα

H Mάρω Δούκα γεννήθηκε το 1947 στα Xανιά. Aπό το 1966 ζει στην Aθήνα. Έχει τελειώσει το Iστορικό και Aρχαιολογικό τµήµα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Aθηνών.
Έχει τιµηθεί µε το βραβείο «Nίκος Kαζαντζάκης» του Δήµου Hρακλείου για το µυθιστόρηµα «H αρχαία σκουριά», µε το B΄ Kρατικό βραβείο για το µυθιστόρηµα «H πλωτή πόλη» και µε το βραβείο Πεζογραφίας Kώστα Oυράνη της Aκαδηµίας Aθηνών για το µυθιστόρηµα «Aθώοι και φταίχτες». Για το ίδιο µυθιστόρηµα τιµήθηκε επίσης µε το βραβείο Balkanika και το βραβείο Καβάφη. Τον Ιούνιο 2015, το περιοδικό Αναγνώστης απένειμε στη Μάρω Δούκα το βραβείο Νίκος Θέμελης, για το βιβλίο της «Έλα να πούμε ψέματα».
Διηγήµατα και µυθιστορήµατά της έχουν µεταφραστεί σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες.