Σχολικά βιβλία στην Ελλάδα / REPORT: SCHOOLBOOKS IN GREECE

1.Ποιος εκδίδει τα βιβλία;
To κράτος κατά κανόνα εκδίδει σχολικά βιβλία
Εξαίρεση:
Η μόνη εξαίρεση στον παραπάνω κανόνα αφορά τα βιβλία διδασκαλίας ξένων γλωσσών. Στην περίπτωση αυτή τα δημόσια σχολεία με χρηματοδότηση του κράτους αγοράζουν τα βιβλία αυτά από τους εκδότες/διανομείς και τα δίδουν δωρεάν στους μαθητές. Οι μαθητές των ιδιωτικών σχολείων πληρώνουν οι ίδιοι για να αγοράσουν τα βιβλία αυτά από τα βιβλιοπωλεία.

2.Ποιος πληρώνει για τα σχολικά βιβλία;
Το κράτος δίνει γενικά δωρεάν τα βιβλία στους μαθητές των δημοσίων σχολείων. Οι μαθητές στα δημόσια σχολεία αποτελούν το 93% όλων των μαθητών της Ελλάδας.Τα βιβλία δεν επιστρέφονται στο τέλος της χρονιάς, συχνά πετάγονται και κάποτε καίγονται.
Εξαίρεση:
Στα ιδιωτικά σχολεία οι μαθητές αγοράζουν τα βιβλία από τα βιβλιοπωλεία.

3.Βιβλία για τη διδασκαλία των Ξένων Γλωσσών:
Για την περίπτωση αυτή, εγκρίνεται, από επιτροπές του Υπουργείου Παιδείας κατάλογος βιβλίων. Κάθε σχολείο επιλέγει τα βιβλία του από τον κατάλογο αυτό, αγοράζει τα βιβλία από διανομείς και τα δίνει δωρεάν στους μαθητές.
Εξαίρεση:
Στα ιδιωτικά σχολεία οι μαθητές αγοράζουν τα βιβλία από τα βιβλιοπωλεία.

4.Ποιος γράφει τα βιβλία;
Μέχρι τώρα η συγγραφή γινόταν με αναθέσεις.Συνήθως οι συγγραφείς ήταν εκπαιδευτικοί. Η εγκατάλειψη του συστήματος των αναθέσεων έγινε τα τελευταία χρόνια: πρώτη περίπτωση την περίοδο 1999-2001, δεύτερη περίπτωση την περίοδο 2003-μέχρι σήμερα.

5.Πόσοι τίτλοι υπάρχουν για κάθε μάθημα σ΄αυτό το σύστημα;
Μέχρι τώρα υπήρχε κατά κανόνα ένας τίτλος για κάθε μάθημα για κάθε τάξη.Αυτό σημαίνει ότι όλοι οι μαθητές στην Ελλάδα έχουν το ίδιο βιβλίο για το ίδιο μάθημα.
Εξαίρεση Α΄:
Για τα βιβλία για τις Ξένες Γλώσσες υπάρχει επιλογή βιβλίων για κάθε τάξη, όπως αναφέρθηκε παραπάνω.
Εξαίρεση Β΄:
Στην περίοδο 2000-2001 πραγματοποιήθηκε εισαγωγή περισσότερων από ένα βιβλίο για κάθε μάθημα.Αυτά ήταν επίσης βιβλία εκδιδόμενα από το κράτος όμως με τη διαφορά ότι αυτά ήταν γραμμένα μέσω διαγωνισμών στους οποίους μπορούσε ο καθένας να λάβει μέρος (συγγραφείς, εκδότες ή άλλοι οργανισμοί). Αυτό το σύστημα διήρκησε για ένα χρόνο 2000 – 2001.

6.Τα πνευματικά δικαιώματα των συγγραφέων, εικονογράφων, μουσικών (συμπεριλαμβανομένων των ταινιών):
Ένας νόμος που πρόσφατα εγκρίθηκε δίνει τη δυνατότητα υπό προϋποθέσεις στο ελληνικό δημόσιο (και άρα και στο παιδαγωγικό ινστιτούτο) να χρησιμοποιεί όλα αυτά τα έργα χωρίς να ζητάει άδεια ούτε να πληρώνει για πνευματικά/συγγραφικά δικαιώματα.

7.Κάθε πότε αλλάζουν τα σχολικά βιβλία;
Μόνιμο αρνητικό χαρακτηριστικό της ελληνικής εκπαίδευσης είναι ότι χρησιμοποιούνται κατά κανόνα τα ίδια βιβλία για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα (σε μερικές περιπτώσεις περισσότερο από 20 χρόνια). Αυτό σημαίνει ότι τα βιβλία δεν παρακολουθούν την εξέλιξη της ιστορίας, της επιστήμης, των παιδαγωγικών αντιλήψεων, των αλλαγών στην κοινωνία. Από την άλλη μεριά διαπιστώνουμε μερικές φορές χωρίς κανένα σοβαρό λόγο να καταργούνται αξιόλογα βιβλία πρόσφατης έκδοσης.

8.Οι εξελίξεις του 2003
Το Υπουργείο Παιδείας προκήρυξε διαγωνισμούς για συγγραφή μεγάλου αριθμού τίτλων βιβλίων και εκπαιδευτικού υλικού (400 τίτλοι για το δημοτικό και το γυμνάσιο), οι οποίοι θα εκδίδονταν από το κράτος. Οι ομοιότητες και οι διαφορές ανάμεσα στο τι υπήρχε μέχρι τώρα και σε αυτές τις τελευταίες εξελίξεις είναι:
α) Το κράτος δεν κάνει απευθείας αναθέσεις, αλλά προβαίνει σε διαγωνισμούς για συγγραφείς, εκδότες ή άλλους οργανισμούς.
β) Ακολουθεί το σύστημα του ενός τίτλου για κάθε επίπεδο. Αυτό κρίνεται αρνητικό, ειδικά αν συγκριθεί με τη μεταρρύθμιση του 2000-2001.
γ) Η μαζική παραγωγή των 400 νέων τίτλων. Αυτό επικρίθηκε ιδιαίτερα γιατί η συγγραφή σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα τόσο μεγάλου όγκου τίτλων είναι σε βάρος της ποιότητας και οι εκπαιδευτικοί δεν μπορούν να ενημερωθούν και να εξοικειωθούν με τόσο μεγάλες αλλαγές σε διάστημα ενός ή δύο ετών. Το σημαντικότερο είναι ότι η ταυτόχρονη αλλαγή των βιβλίων σε πολλές τάξεις δημιουργεί για ένα διάστημα κενά και επικαλύψεις στην ύλη που διδάσκονται οι μαθητές.
δ) Οι ανάδοχοι επελέγησαν από επιτροπές. Εκ των πραγμάτων, όπως έγινε η όλη διαδικασία ήταν αδύνατο να εξασφαλιστεί διαφάνεια.
ε) Όσοι έλαβαν μέρος στους διαγωνισμούς αυτούς προέβησαν σε δαπάνες, κατέβαλαν μεγάλη προσπάθεια με την αβεβαιότητα για το αποτέλεσμα, γιατί δεν επιλέγονται όλα τα κατάλληλα βιβλία αλλά μόνο ένα.
στ) Διαγωνισμοί ανακοινώθηκαν το Μάιο του 2003, με καταληκτική ημερομηνία το τέλος του Αυγούστου για να παρουσιάσουν οι ενδιαφερόμενοι δείγματα των βιβλίων τους. Αυτό έδωσε πολύ λίγο χρόνο να παραχθούν ικανοποιητικά δείγματα, σε συνθήκες μάλιστα ελληνικού καλοκαιριού.
ζ) Οι τελευταίοι κρατικοί διαγωνισμοί συμπεριλάμβαναν ξένες γλώσσες, λεξικά, άτλαντες, cds και όλα τα άλλα συμπληρωματικά υλικά. Πρόκειται, δηλαδή για περαιτέρω επέκταση του κράτους και σε τομείς που μέχρι τώρα ανήκαν στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Αυτό έδωσε στο κράτος πλήρη και ολοκληρωμένο έλεγχο πάνω σε όλα τα εκπαιδευτικά υλικά.

REPORT: SCHOOLBOOKS IN GREECE

1. The State publishes the books
Exception: Up to now for Foreign Languages the majority of books have been bought by the Public sector from publishers/distributors and are then given free to the students. However, in the Private sector the students buy these books from booksellers.

2. The State gives the books free to the students of the Public sector. Students of the Public sector represent 93% of all students in Greece. Books don’t have to be returned at the end of the year are usually thrown or ceremonially burned.
Exception: In the Private sector the students buy the books from booksellers.

3. Books for the teaching of Foreign Languages: In the Public sector, according to a Ministry of Education approved booklist, each school chooses its books from the list, buys the books from the distributors and gives them free to the students.
Exception: In Private sector the students buy the books from booksellers.

4. Who writes the books? People directly commissioned by State have written the books. Usually they were teachers who received just a low lump sum fee. The Public heavily criticized this system.

5. How many titles per subject are there in this system? Up to now there has been only one title per subject per level. That means all students in Greece have the same book for the same subject.
Exception A: For the books for Foreign Languages there is a choice of books at each level.
Exception B: During the Simitis government the Minister of Education Mr. Arsenis aimed at introducing more than one book for each subject. In fact the choice was generally between three titles per subject. These too were books published by the State, with the difference however that they were written through tenders open to everyone: writers, publishers or other organizations. This system only lasted for one year: 2000-2001.

6. Regarding Royalties to writers as well as for artwork, illustrations and music (incl. films), up to now the Pedagogical Institute had used this material illegally. A new law has recently been approved which, unashamedly, officially legalizes the Pedagogical Institute taking all these materials, without asking permission and nor paying royalty.

7. Another characteristic of the system upto now has been that in many cases the same book has been used for very long periods of time, sometimes for up to 20 years.

8. The developments announced in 2003. The Ministry of Education invited tenders for a very large number of books, 400 titles in all, for Primary and Middle schools. All books and educational materials would be published by the State. The similarities and differences between what has been in place until now and these latest developments are:
a) The State is not directly commissioning writers but has set up tenders open to everyone: teachers, writers, publishers or other organizations. This is considered positive.
b) It will be still a system of one title per level. This is considered negative, particularly if compared to what Minister Arsenis had done previously.
c) The very extensive number of titles out to tender in these latest developments has been heavily criticized and is considered negative.
d) The winners of the tenders are decided by a central committee and because of the nature of such committees, it is nearly impossible for the procedures to be transparent. This is considered negative.
e) Publishers have had to make sizeable investments, not knowing whether there was any chance of winning the tenders. All the people who wanted to submit tenders had to create long samples of material. This meant having to pay editorial, design and illustration and spending a great deal of money with limited chances of winning.
f) Tenders where announced in May, with an August deadline. This gave a very short time to produce decent samples. In Greece, July and August in particular are very quiet months and over the summer many writers did not want to get involved in the projects in any way.
g) Differently from the previous system, the latest State tenders include Foreign Languages as well as Dictionaries, Atlases, CDs and all other Supplementary materials. This gives the State a full and complete control over all educational materials.