Ο Δημήτρης Ι. Παπανικολάου είναι καθηγητής Δυναμικής και Τεκτονικής Γεωλογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και διευθυντής του Εργαστηρίου Τεκτονικής και Γεωλογικών Χαρτογραφήσεων. Διευθύνει το διιδρυματικό μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Πρόληψη και διαχείριση φυσικών καταστροφών» και το διατμηματικό μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Ωκεανογραφία και διαχείριση θαλασσίου περιβάλλοντος». Έχει διατελέσει πρόεδρος της Ελληνικής Γεωλογικής Εταιρείας, πρόεδρος του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας, διευθυντής του Εθνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών και γενικός γραμματέας Πολιτικής Προστασίας στο Υπουργείο Εσωτερικών.

Διετέλεσε για μία δεκαετία διευθυντής προγράμματος διεθνούς γεωλογικής συσχέτισης της UNESCO. Έχει κάνει μεταδιδακτορική έρευνα στο Πανεπιστήμιο της Λοζάννης σχετικά με τη γεωλογία των Ελβετικών Άλπεων και διετέλεσε επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Reims (Γαλλία) και στο Μ.Ι.Τ. (Βοστόνη, ΗΠΑ). Στο Πανεπιστήμιο Αθηνών διδάσκει μεταξύ άλλων το μάθημα της Γεωλογίας της Ελλάδας από το 1982. Έχει δημοσιεύσει πάνω από 220 επιστημονικές εργασίες σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά, έχει οργανώσει πολλά διεθνή επιστημονικά συνέδρια και έχει εκδώσει αρκετούς ειδικούς τόμους για τη γεωλογία της Ελλάδας και του Αιγαίου.