Ο Βασίλειος Εμμ. Φθενάκης γεννήθηκε το 1937 στο Κιλκίς και μεγάλωσε στο Βραχάσι Λασιθίου Κρήτης. Έλαβε δίπλωμα δασκάλου από την Παιδαγωγική Ακαδημία Ηρακλείου και το 1963 μετέβη στο Μόναχο, όπου σπούδασε Ανθρωπολογία, Ανθρωπογενετική και Μοριακή Γενετική, καθώς και Ψυχολογία. Από το 1973 ως το 1975 διετέλεσε αναπληρωτής διευθυντής του νεοϊδρυθέντος Κρατικού Ινστιτούτου Προσχολικής Αγωγής και Έρευνας του Υπουργείου Παιδείας της Βαυαρίας και από το 1975 έως και το 2005 ήταν διευθυντής του ίδιου Ινστιτούτου. Κατά το διάστημα της υπηρεσίας του υλοποίησε πάνω από πενήντα ερευνητικά προγράμματα που αφορούσαν την έρευνα της παιδικής ηλικίας, τη μόρφωση των παιδιών προσχολικής ηλικίας και την ανάπτυξη του γερμανικού εκπαιδευτικού συστήματος. Πολλά από αυτά έχουν αποτελέσει τη βάση για μεταρρυθμίσεις και βελτιώσεις σε τομείς της προσχολικής εκπαίδευσης και της εκπαιδευτικής πολιτικής όχι μόνο στη Γερμανία, αλλά και στην Ιταλία, τη Ρωσία, την Κίνα κ.α. Παράλληλα, ο Β. Φθενάκης έχει παρουσιάσει πλούσιο ερευνητικό και συγγραφικό έργο, με συμμετοχή σε πάνω από 100 βιβλία, σχετικά με θέματα όπως ο ρόλος του πατέρα, το διαζύγιο και οι επιπτώσεις του σε παιδιά και γονείς, κ.ά. Ίδρυσε την έρευνα της οικογένειας στη Γερμανία και δίδαξε στα πανεπιστήμια του Μονάχου, του Augsburg, του Μπολζάνο, του Βερολίνου, του Munster, του Regensburg και του Newcastle upon Tyne. Είναι σύμβουλος στην εκάστoτε Ομόσπονδη Κυβέρνηση της Γερμανίας και σε κυβερνήσεις διαφόρων κρατιδίων, καθώς και στα πολιτικά κόμματα CDU, CSU, SPD και των Πρασίνων. Για το επιστημονικό και κοινωνικό του έργο έχει τιμηθεί από τον Πρόεδρο της Ομοσπονδίας της Γερμανίας με τον Σταυρό Αξίας Πρώτης Τάξεως, από τους πρωθυπουργούς των κρατιδίων Βαυαρίας και Έσσης με το ανώτατο παράσημο, καθώς και από την πόλη του Μονάχου με το μετάλλιο Georg Kerschensteiner. Από το 2006 ο Βασίλειος Εμμ. Φθενάκης είναι πρόεδρος της Didacta, της μεγαλύτερης στο κόσμο μορφωτικής εταιρείας.