ΝΟΥΒΕΛΑ (διδάσκων Μισέλ Φάις)
Η αραβική λέξη για τη νουβέλα είναι μακάμα και σημαίνει στάσιμο ή κάθισμα· εκεί ο αφηγητής ξετυλίγει την ιστορία του συγγραφέα, που κρύβεται πίσω από τη λογοτεχνική μάσκα και λέει όλα εκείνα που διστάζει να πει καταπρόσωπο ο συγγραφέας.
«Μια ανθρώπινη ζωή εκφρασμένη μέσα από την τεράστια υλική δύναμη της ώρας του πεπρωμένου», είναι σύμφωνα με τον Γκέοργκ Λούκατς η νουβέλα. Ενώ επί σκηνής η νουβέλα συγγενεύει με το δράμα, καθώς υπάρχει δομική συμμετρία: σύντομη παρουσίαση, συμπυκνωμένη οδήγηση στο αποκορύφωμα ή την καμπή, αποφόρτιση και έξοδος.
Την ιστορία και την ποιητική του παλαιότατου αυτού είδους, που μετεωρίζεται ανάμεσα στο μακρύ διήγημα και στο βραχύ μυθιστόρημα, ανάμεσα στην ένταση της στιγμής και στη διάρκεια της πολυφωνικότητας, θα διερευνήσουμε από κοινού με τους μαθητευόμενους πεζογράφους.
Θα επιμείνουμε στους κορυφαίους του είδους: από τον Ηρόδοτο έως τον Θερβάντες, αλλά και τον Κλάιστ, τον Μπαλζάκ, τον Ντοστογιέφκι, τον Τόμας Μαν και τον Παπαδιαμάντη. Θα μιλήσουμε τόσο για τη μεταφορά του είδους στη μεγάλη οθόνη όσο και για τη δραματουργική επεξεργασία του.
Πεποίθησή μου είναι ότι η γραφή δεν διδάσκεται, αυτό που διδάσκεται είναι η αδήριτη ανάγκη μας να μετατρέψουμε αυτή την άγνοια από λευκό χαρτί σε μυθιστόρημα, νουβέλα, διήγημα, ποίηση, δοκίμιο.
Εμμονή μου επίσης είναι ότι μαθαίνουμε να γράφουμε διαβάζοντας. Το ενεργητικό και καθημερινό διάβασμα είναι η ισόβια μέριμνα ενός λογοτέχνη ― και του μαθητευόμενου και του δοκιμασμένου.
Διαβάζοντας, ποτέ σκόρπια αλλά πάντα συστηματικά, συγγραφείς που επιλέγουμε ή μας επιλέγουν, μαθαίνουμε να βλέπουμε την πορεία, τις τομές, τις συνέχειες και τις ασυνέχειες μιας γραφής και μιας ψυχοστασίας.
Από την ιστορία της λογοτεχνίας βλέπουμε πως όλοι οι μεγάλοι λογοτέχνες ήταν παθιασμένοι αναγνώστες και δεινοί κριτικοί λογοτεχνίας.
Συνεπώς η ανάγνωση άλλων κειμένων μάς βοηθάει, πάνω απ’ όλα, να μάθουμε να γράφουμε. Καθώς προϋπόθεση της δημιουργικής γραφής είναι η δημιουργική ανάγνωση. Γι’ αυτό το βήμα που χωρίζει τον σεσημασμένο αναγνώστη από τον συγγραφέα συχνά είναι μηδαμινό.
Γι’ αυτό ο κάθε φέρελπις συγγραφέας, όπως φροντίζει τα της ζωής του, οφείλει να φροντίζει και τα της βιβλιοθήκης του.
Σκοπός των σεμιναρίων δημιουργικής γραφής δεν είναι να δώσουν, ταχύρρυθμα και στερεότυπα, συνταγές συγγραφής νουβέλας. Απώτερος στόχος είναι να βοηθήσουν κάθε ενδιαφερόμενο να πλησιάσει την εκφραστική του ανάγκη μέσα από εμβληματικά κείμενα της ελληνικής και παγκόσμιας λογοτεχνίας, κυρίως όμως τη βαθμιαία ωρίμανσή του μέσα από τη γραφή/ανάγνωση/κριτική/συζήτηση που υποβάλλει η ενεργός συμμετοχή του σ’ ένα εργαστήρι πεζογραφίας.
Ο Μισέλ Φάις (Κομοτηνή, 1957) είναι υπεύθυνος των σελίδων βιβλίου στην Εφημερίδα των Συντακτών και διδάσκει δημιουργική γραφή (Σχόλη στις Εκδόσεις Πατάκη & Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας). Το 2000 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος.
Πεζογραφία: Αυτοβιογραφία ενός βιβλίου (1994• αναθεωρημένη επανέκδοση Εκδόσεις Πατάκη, 2005), Απ' το ίδιο ποτήρι και άλλες ιστορίες (1999• αναθεωρημένη επανέκδοση Εκδόσεις Πατάκη, 2011), Aegypius Monachus (2001• αναθεωρημένη επανέκδοση Εκδόσεις Πατάκη, 2013), Το μέλι και η στάχτη του Θεού (Εκδόσεις Πατάκη, 2002), Ελληνική αϋπνία (Εκδόσεις Πατάκη, 2004), Πορφυρά γέλια (Εκδόσεις Πατάκη, 2010), Kτερίσματα (Εκδόσεις Πατάκη, 2012), Από το πουθενά (Εκδόσεις Πατάκη, 2015). Το μυθιστόρημα Αυτοβιογραφία ενός βιβλίου μεταφράστηκε στα γαλλικά και στα ρουμάνικα, η συλλογή διηγημάτων Απ' το ίδιο ποτήρι και άλλες ιστορίες στα γαλλικά, ισπανικά και αγγλικά. Διηγήματά του συμπεριλήφθηκαν σε ισπανικές, γερμανικές, αγγλικές, γαλλικές, τσέχικες και κινεζικές ανθολογίες και δημοσιεύτηκαν σε αμερικανικά περιοδικά.
Μετάφραση: Χαϊκού για τη βροχή, το χιόνι, τον άνεμο, τον ήλιο, το φεγγάρι (με εικόνες του Χρόνη Μπότσογλου, Μπάστας Πλέσσας, 1994).
Θέατρο: Το παγκάκι του κανένα (Θέατρο 104, 2014, σκην. Αλεξία Καλτσίκη), Είμαι αριστερόχειρ ουσιαστικά (Παράσταση για τον Μανόλη Αναγνωστάκη. Φεστιβάλ Φιλίππων-Θάσου, 2012, Θέατρο Θησείον, 2012, δραματουργική επεξεργασία, σκην. Αλ. Καλτσίκη), Κάποιος να τους πονέσει (24hour plays Athens, 2012, σκην. Κ. Μπερδέκα), Πουπουλένιο τίποτα (Εθνικό Θέατρο - Αναγνώσεις, 2011, σκην. Ν. Κουρής-Μ. Καλλιμάνη-Αλ. Καλτσίκη), Μετά τις τελευταίες μας λέξεις (Συνεργείο, 2011, σκην. Λ. Μελεμέ), Πέστροφα Δουνάβεως (Φεστιβάλ Φιλίππων, 2010, σκην. Λ. Μελεμέ), Το κίτρινο σκυλί (Από Μηχανής Θέατρο, 2009, σκην. Λ. Μελεμέ, Θέατρο Αμαλία, 2011, σκην. Α. Σπυριδάκης, ΔΗΠΕΘΕ Σερρών, 2013, σκην. Παν. Μέντης, Θεατρική Ομάδα Pinata, 2014, Ναύπλιο), Ελληνική αϋπνία (Θέατρο Εμπρός, 2006, σκην. Ρ. Πατεράκη), Η πόλη στα γόνατα (Θέατρο Αμόρε-Δοκιμές, 2006, σκην. Θ. Αναστόπουλος), Αντρόγυνα (Μονόλογοι Πολιτιστικής Ολυμπιάδας, Θέατρο Μεταξουργείο, 2003, σκην. Π. Χούρσογλου).
Κινηματογράφος: Συνεργάστηκε με τον Νίκο Παναγιωτόπουλο στο σενάριο των ταινιών Delivery (Επίσημη Συμμετοχή Φεστιβάλ Βενετίας και Μόντρεαλ, 2004), Αθήνα-Κωνσταντινούπολη (2008) και Η κόρη του Ρέμπραντ (2015).
Φωτογραφία: Ύστερο βλέμμα, 1996 και Η πόλη στα γόνατα, 2002 (Λευκώματα και ατομικές εκθέσεις στον Χώρο Τέχνης 24). Συμμετείχε στη Photosynkyria 2003 και έλαβε μέρος στις εξής ομαδικές εκθέσεις φωτογραφίας-ζωγραφικής: Καλοκαίρι, μια συνάντηση (με τους Κώστα Παπανικολάου και Τάσο Μαντζαβίνο, Χώρος Τέχνης 24, 2006), Αυτοπροσωπογραφία ενός άλλου (με τον εικαστικό Τάσο Μαντζαβίνο, Χώρος Τέχνης 24, 2007), Κτερίσματα (με τους Καλλιόπη Ασαργιωτάκη και Τάσο Μαντζαβίνο, Χώρος Τέχνης 24, 2013).
Επιμέλεια: Ασχολήθηκε με τη φιλολογική και καλλιτεχνική αποκατάσταση του Τζούλιο Καΐμη (7 τίτλοι). Έχει επιμεληθεί πολλούς συλλογικούς τόμους λογοτεχνίας και εικαστικά λευκώματα. Τελευταία διευθύνει τις εξής σειρές: «Η κουζίνα του συγγραφέα/σκηνοθέτη/ιστορικού/αρχιτέκτονα» (εξομολογητική σειρά από προσωπικότητες της λογοτεχνίας, της τέχνης και της δημόσιας ζωής - 9 τόμοι), «Hotel/Ένοικοι Γραφής» (πανελλήνιος θεματικός διαγωνισμός διηγήματος - 7 συναπτά χρόνια, 7 τόμοι).
(Για να δείτε μαθητές του Μισέλ Φάις που εξέδωσαν βιβλίο, διακρίθηκαν σε διαγωνισμούς ή δημοσίευσαν σε λογοτεχνικά περιοδικά, πατήστε εδώ.)
