ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ (διδάσκοντες Ανδρέας Παππάς, Κατερίνα Σχινά)

Είναι η μετάφραση τέχνη; Ή μήπως επιστήμη; Η σχετική συζήτηση έχει απασχολήσει κατά καιρούς μεταφραστές, μεταφρασιολόγους και θεωρητικούς της μετάφρασης. Το ζήτημα παραμένει ανοιχτό και οι προσεγγίσεις ποικίλλουν. Έτσι κι αλλιώς πάντως, όσοι και όσες θα έχουν την ευθύνη αυτού του κύκλου μαθημάτων συμμερίζονται, λιγότερο ή περισσότερο, την άποψη ότι η μετάφραση είναι πρωτίστως δεξιότητα (craftsmanship). Αυτός είναι και ο βασικός λόγος για τον οποίο η μαθητεία κοντά σε έμπειρους δασκάλους μπορεί να αποδειχτεί πολύτιμη για τον/την επίδοξο/η μεταφραστή/τρια.

Τα εργαστήρια μετάφρασης από τα αγγλικά θα διαρθρωθούν σε δέκα συναντήσεις ανά εξάμηνο και θα επιχειρήσουν να απαντήσουν σε γενικά ερωτήματα που θέτει η μεταφραστική πράξη. «Πιστή» ή «ωραία» μετάφραση; Τι είναι προτιμότερο, η διατήρηση της «ξενότητας» στο μετάφρασμα ή η προσοικείωσή του στη γλώσσα μας; Μεταφράζεται η ποίηση; Ποιες είναι οι βασικές δυσκολίες και τα διλήμματα του μεταφραστή; Πώς λύνονται τα πραγματολογικά προβλήματα της μετάφρασης;

Στο «εφαρμοσμένο» σκέλος τους, τα εργαστήρια θα επικεντρωθούν σε σημαντικά κείμενα της αγγλικής γραμματείας. Με τη συνδρομή των διδασκόντων, οι συμμετέχοντες θα έχουν την ευκαιρία να διαπιστώσουν στην πράξη τα στάδια της μεταφραστικής διαδικασίας, τα προβλήματα που εγείρει και τις προσφορότερες λύσεις. Απαραίτητη προϋπόθεση για τη συμμετοχή είναι η πολύ καλή γνώση της αγγλικής γλώσσας.

Οι διδάσκοντες είναι μεταφραστές και μεταφράστριες με πολυετή θητεία στη διδασκαλία της μετάφρασης – κυρίως κατά τα περίπου δέκα χρόνια λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Κέντρου Μετάφρασης / ΕΚΕΜΕΛ – αλλά και με επαγγελματική γνώση της μεταφραστικής αγοράς.


Ειδικότερα:

• Ο Ανδρέας Παππάς έπειτα από μια εισαγωγή σε γενικότερα ζητήματα που αφορούν τη μετάφραση αλλά και την ελληνική γλώσσα θα επικεντρωθεί σε κείμενα επιστημών του ανθρώπου, κυρίως ιστορίας και ιστορίας του πολιτισμού.

• Η Κατερίνα Σχινά θα επιχειρήσει μια σύντομη γνωριμία με τις γλωσσικές ιδιομορφίες, το ύφος και το ήθος κειμένων διαφορετικών περιόδων της αγγλικής λογοτεχνίας, καθώς και να επισημάνει τις διαφορές μεταξύ Αμερικής και Μ. Βρετανίας διδάσκοντας ένα κείμενο του 19ου αιώνα (Πόε / Ντίκενς), ένα αμιγώς μοντερνιστικό (Τζέιμς Τζόυς / Γουίλιαμ Φώκνερ) και ένα σύγχρονο με καταγωγή από τους μεγάλους συγγραφείς του αμερικανικού Νότου (Τόνι Μόρισον).
  
  

Ο Ανδρέας Παππάς ασχολείται επαγγελματικά με τη μετάφραση και την επιμέλεια κειμένων από το 1969. Από το 1977 ως το 1993 διατέλεσε διευθυντής των εκδόσεων Υποδομή. Ως επιμελητής εκδόσεων, editor και μεταφραστής έχει συνεργαστεί με φορείς όπως το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, το Φεστιβάλ Αθηνών, το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ), το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ), το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ), η Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ) καθώς και με αρκετούς εκδοτικούς οίκους (Άγρα, Αδάμ, Γνώση, Καστανιώτης, Κριτική, Νεφέλη, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Πόλις, Σαββάλας, Σμίλη κ.ά.)

Έχει μεταφράσει κείμενα των E.H.Carr, Lord Acton, Herbert Read, Erwin Panofsky, Ernst Gombrich, Frederick Antal, E.P.Kazdan, Jane Austen, Oscar Wilde, Alexis de Tocqueville, Victor Hugo, Henri Troyat κ.ά.

Το 1999 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Υποδομή το βιβλίο του Μεταξύ Γουτεμβέργιου και Μαρξ: 30 χρόνια με μαρκαδόρο και μολύβι 4Β. Το 2004-5 κυκλοφόρησαν τα Υπογλώσσια (Α΄+ Β’ τόμος) με κείμενά του για τη γλώσσα (Καστανιώτης).

Από το 2002 έως το 2010 δίδασκε μετάφραση, καθώς και χρήση της ελληνικής γλώσσας στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης (ΕΚΕΜΕΛ). Από το 2002 ως το 2004 έγραφε τη στήλη «Υπο-γλώσσια» στο ένθετο «Βιβλία» της εφημερίδας Το Βήμα της Κυριακής, ενώ από το 2007 έως το 2009 τη στήλη «Ιντερμέδια» στο ένθετο «Βιβλιοθήκη» της εφημερίδας Ελευθεροτυπία. Συνεργάζεται με έντυπα όπως η Athens Voice , η Athens Review of Books και το Books’ Journal.

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1956. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και μουσική (ανώτερα θεωρητικά, πιάνο) στο Εθνικό Ωδείο και πλάι στον Αλέξανδρο Αινιάν. Ως κριτικός εμφανίστηκε με άρθρα της το 1983 στην εφημερίδα Η Αυγή. Διετέλεσε μέλος (1985-1988) της συντακτικής ομάδας του περιοδικού Το Τέταρτο, μουσικοκριτικός και επιφυλλιδογράφος της εφημερίδας Η Καθημερινή (1987-1999) και από το 1995 ως το 1999 υπεύθυνη του κυριακάτικου ενθέτου «Ιδέες-Πολιτισμός» της ίδιας εφημερίδας. Μέλος της συντακτικής ομάδας του ειδικού ενθέτου για το βιβλίο «Βιβλιοθήκη» της εφημερίδας Ελευθεροτυπία (1999-2009) και από το 2009 συνεργάτης της εφημερίδας Καθημερινή σε θέματα βιβλίου, καθώς και σύμβουλος έκδοσης και κριτικός στο μηνιαίο πολιτιστικό περιοδικό The Books’ Journal. Μουσικός παραγωγός στο Γ’ και στο Β’ Πρόγραμμα της Κρατικής Ραδιοφωνίας (1983-1994) και στο Κανάλι 15 του Ρούσσου Κούνδουρου (1987-1989) και συνεργάτης της τηλεοπτικής εκπομπής για το βιβλίο «Βιβλιόραμα» (ΕΡΤ) (1987-1990). Από το 2006 ως το 2011 αρχισυντάκτρια και παρουσιάστρια μαζί με τον Βαγγέλη Χατζηβασιλείου της τηλεοπτικής εκπομπής «Βιβλία στο κουτί» (ΕΤ1).

Δίδαξε πολιτιστικό ρεπορτάζ στο τμήμα ΜΜΕ του Παντείου Πανεπιστημίου (1994-2004), ενώ από το 2002 ως το 2010 δίδαξε λογοτεχνική μετάφραση στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης (ΕΚΕΜΕΛ). Έχει συνεργαστεί με την Ορχήστρα της ΕΡΤ, τη Λυρική Σκηνή, το Μέγαρο Μουσικής και το Φεστιβάλ Αθηνών στη συγγραφή κειμένων για τα προγράμματα των παραστάσεων και στη μετάφραση λιμπρέτων λυρικών έργων.

Έχει μεταφράσει στα ελληνικά έργα των Edgar Alan Poe, Toni Morrison, Philip Roth, George Steiner, Roland Barthes, Witold Gombrowich, Ian McEwan, Hilda Doolittle, Emma Goldman, Mark Twain, William Hazlitt, Jack London, Willa S. Cather, Roddy Doyle, Malcolm Bradbury, Helene Hanff, Ben Scott κ.ά., καθώς και ποιήματα των Byron, Shelley, Worsdworth, Wallace Stevens, Anne Sexton κ.ά.

Έχει γράψει το βιβλίο «Όπερες του κόσμου» που εκδόθηκε από την Εταιρεία για τη δημιουργία νέου κτιρίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, και το λεύκωμα «Η Ελλάδα του μόχθου» που εκδόθηκε από το Ριζάρειο Ίδρυμα. Το 1997 βραβεύτηκε από την Ελληνική Εταιρεία Μεταφραστών Λογοτεχνίας για τη μετάφραση του μυθιστορήματος της Toni Morrison «Γαλάζια μάτια» και το 2008 από το περιοδικό Gourmet της Ελευθεροτυπίας για τη μετάφραση των «Γαστριμαργικών Αναλέκτων» του Ben Schott (2008).