Πώς να μιλήσεις για τον έρωτα και την πολιτική στους εφήβους - τριλογία «Αγριόπαπιες»!
Γράφει ο Γιώργος Χατζόπουλος
Α. Ποιες είναι οι «Αγριόπαπιες»;
Οι «Αγριόπαπιες» είναι τα αγόρια και τα κορίτσια που σνομπάρουν το σχολείο, κάνουν κοπάνες, ακούνε ροκ μουσική, διαβάζουν ποίηση, βλέπουν ταινίες και δε σηκώνουν πολλά πολλά, δεν αντέχουν τον αυταρχισμό, ούτε την αδικία, εξεγείρονται και επαναστατούν ενάντια σε όλους και σε όλα.
Οι «Αγριόπαπιες» είναι οι έφηβοι που ερωτεύονται, είναι οι νέοι που απογοητεύονται, που απελπίζονται, που κρύβονται, που έχουν μυστικές ζωές, που προδίδουν και προδίδονται, που παρανομούν, αλλά συνεχίζουν να ονειρεύονται και να ελπίζουν.
Οι «Αγριόπαπιες» είναι όλοι οι έφηβοι που θέλουν να πετάξουν ψηλά, γιατί έχουν ανάγκη να ζουν έντονα και ελεύθερα, έχουν την ανάγκη να αυτοπροσδιορίζονται και να πιστεύουν σ’ έναν καλύτερο κόσμο κι έναν καλύτερο άνθρωπο.
Β. Ποια είναι η «πολιτική ιστορία» στις «Αγριόπαπιες»;
Η τριλογία «Αγριόπαπιες» ιστορεί τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης μέσα από τα μάτια ενός εφήβου, του Αλέξανδρου, και πιο συγκεκριμένα από το καλοκαίρι του 1974 που έπεσε η χούντα μέχρι την άνοιξη του 1979.
Στο πρώτο βιβλίο, την «Απόδραση», ο εντεκάχρονος Αλέξανδρος με βίαιο και απότομο τρόπο γνωρίζει τι είναι δικτατορία, εξορία, χαφιεδισμός, απολυταρχισμός. Ταυτόχρονα όμως καταλαβαίνει τη δύναμη που έχει ο κάθε άνθρωπος ν’ αντιδρά και να καθορίζει την ιστορία του, αλλά και να επηρεάζει τις ιστορίες των άλλων.
Στο δεύτερο βιβλίο ο Αλέξανδρος αντιλαμβάνεται πως η κοινοβουλευτική δημοκρατία από μόνη της δεν εγγυάται την ελευθερία, τη δικαιοσύνη, τη δημοκρατία, και πως χρειάζεται η συμμετοχή και ο αγώνας όλων, ακόμη και των εφήβων, για να κατακτηθούν. Και πρώτα πρώτα στον χώρο του σχολείου και της οικογένειας, εκεί όπου τα προσωπικά αιτήματα και όνειρα μπερδεύονται με τις συλλογικές διεκδικήσεις και ουτοπίες.
Στο τρίτο βιβλίο της σειράς ο Αλέξανδρος θα βρεθεί αντιμέτωπος με τη γοητεία και τη φρίκη του εξτρεμισμού. Απογοητευμένος από την οικογένεια, τους φίλους, το σχολείο, θα βρει διέξοδο στη λογοτεχνία και στη γραφή, και με πρότυπο και μέντορα τον κύριο Ρεβελούση, έναν νεαρό φιλόλογο, θα φλερτάρει και με ακραίες ιδέες. Όταν όμως έρθει αντιμέτωπος με το σκληρό πρόσωπο της βίας, θα συνειδητοποιήσει πως η διεκδίκηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν μπορεί παρά να ξεκινά από τον σεβασμό τους.
Γ. Ποια είναι η ερωτική ιστορία στις «Αγριόπαπιες»;
Οι «Αγριόπαπιες» ιστορούν την ερωτική και συναισθηματική ωρίμανση του Αλέξανδρου, του κεντρικού ήρωα της τριλογίας.
Μετά τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα, βλέμματα και αγγίγματα στο πρώτο όνειρο της τριλογίας, την «Απόδραση», θα έρθουν τα πρώτα φιλιά, τα χάδια και οι αγκαλιές στην «Εξέγερση» και τέλος, στην «Απελευθέρωση», η σωματική επαφή και ο έρωτας.
Εκτός όμως από την παρόρμηση, τη λαχτάρα και την ερωτική επιθυμία, ο Αλέξανδρος θα γνωρίσει την αγάπη, τη συντροφικότητα, αλλά και τη δημιουργικότητα που γεννιέται από την ενέργεια και τη δύναμη του έρωτα.
Δ. Ποια είναι η «ιστορία της γραφής» στην τριλογία «Αγριόπαπιες»;
Η τριλογία «Αγριόπαπιες» είναι ένα ταξίδι στον κόσμο της γραφής και ταυτόχρονα ένας ύμνος στη δύναμη της λογοτεχνίας.
Στο πρώτο βιβλίο της τριλογίας, στην «Απόδραση», η αγάπη και ο θαυμασμός του Αλέξανδρου για τα επαναστατικά τραγούδια του εξόριστου μουσικού προηγούνται της αγάπης και του θαυμασμού για τον δημιουργό τους και της απόφασής του να εμπλακεί στην απόδραση του μουσικού. Ο μυθιστορηματικός ήρωας δεν είναι άλλος από τον Μίκη Θεοδωράκη, και είχα την τύχη να μπορέσω να του στείλω το βιβλίο για να το διαβάσει πριν δημοσιευτεί.
Στο δεύτερο βιβλίο, την «Εξέγερση», τα τραγούδια-ποιήματα του Διονύση Σαββόπουλου θα τροφοδοτήσουν με ενέργεια και συναίσθημα και την ατομική αλλά και συλλογική του «εξέγερση».
Στο τρίτο βιβλίο, στην «Απελευθέρωση», με τη βοήθεια του αγαπημένου του φιλόλογου, θα γνωρίσει ποιητές και συγγραφείς και θα κάνει κι αυτός τις πρώτες απόπειρες γραφής. Έρωτας και πολιτική, αγάπη και επανάσταση θα συνυπάρχουν στα πρώτα του ποιήματα και διηγήματα.
Εκείνο όμως που είναι πιο ενδιαφέρον είναι ότι ο Αλέξανδρος σταδιακά και ανεπαίσθητα θα συνειδητοποιήσει τη δύναμη της λογοτεχνίας και της γραφής ως μέσου αυτογνωσίας και αυτοπροσδιορισμού, αλλά ταυτόχρονα ως εργαλείου επανάστασης και αλλαγής των ανθρώπων και των κοινωνιών.
Ε. Ποια είναι η προσωπική ιστορία στις «Αγριόπαπιες»;
Οι ιστορίες στις «Αγριόπαπιες» είναι άχρονες και αγεωγράφητες και σε κανένα σημείο των τριών βιβλίων δεν υπάρχει καμία χρονολογική ή γεωγραφική αναφορά.
Αυτό συνέβη γιατί πιστεύω πως ο πυρήνας, η καρδιά της τριλογίας, δηλαδή η ανάγκη των εφήβων να ζουν ελεύθεροι και ν’ αυτοπροσδιορίζονται κόντρα στα πρέπει και στις επιταγές της κοινωνίας των ενηλίκων, είναι διαχρονική.
Ωστόσο οι «Αγριόπαπιες» είναι και η ιστορία της δικής μου εφηβείας, είναι η ιστορία ενηλικίωσης της γενιάς μου. Μιας γενιάς που έζησε τα παιδικά της χρόνια στην επταετία της δικτατορίας και την εφηβεία της στα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης.
Η γενιά μου από το «πατρίς, θρησκεία, οικογένεια», τον συντηρητισμό και τον αυταρχισμό της χούντας βρέθηκε μπροστά στις ουτοπίες της Μεταπολίτευσης, γοητεύτηκε και πίστεψε στις φιλελεύθερες ιδεολογίες, στα σοσιαλιστικά οράματα και στις ριζοσπαστικές ιδέες.
Όλα τότε φάνταζαν ονειρικά, αισιόδοξα και ελπιδοφόρα. Δυστυχώς, όμως, οι συλλογικότητες που προέκυψαν τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης (κόμματα, συνδικαλισμός, κινήματα) και ο τρόπος με τον οποίο διαχειρίστηκαν τις ουτοπίες και τα όνειρα της Μεταπολίτευσης οδήγησαν στην οικονομική, πολιτισμική και αξιακή πτώχευση της κοινωνίας.
ΣΤ. Ποια είναι η μελλοντική ιστορία στις «Αγριόπαπιες»;
Σήμερα, 50 χρόνια μετά την πτώση της δικτατορίας, μετά από μισό αιώνα κοινοβουλευτικής δημοκρατίας κάποιοι ισχυρίζονται πως τα όνειρα και οι ουτοπίες της εφηβείας μας δεν αφορούν πλέον κανέναν.
Κάνουν λάθος. Αν αφουγκραστείτε καλύτερα τους σημερινούς εφήβους, θα διαπιστώσετε πως τα αιτήματα για μία δίκαιη και δημοκρατική κοινωνία, για ένα αξιοκρατικό και ανθρωποκεντρικό κράτος, για έναν ειρηνικό και αλληλέγγυο κόσμο, για έναν πιο ανεκτικό και συμπεριληπτικό άνθρωπο συνεχίζουν να τροφοδοτούν τα όνειρα και τις ζωές τους.
Και είμαι σίγουρος πως η γενιά του TikTok, του Instagram και της trap μουσικής θα τα καταφέρει καλύτερα. Γιατί είναι μία γενιά πολύ πιο ακομπλεξάριστη και πιο ελεύθερη από τη δική μας, πιο υποψιασμένη και επιφυλακτική απέναντι σε αυτούς που «ενταφίασαν» τα δικά μας όνειρα, γιατί είναι μία γενιά που αναζητεί και θα βρει νέες συλλογικότητες να εκφράσει και να διεκδικήσει τα όνειρά της.
Αλέξανδρε, Έλλη, Φοίβο, Γιώργο, Βερονίκη, Ελένη, Κική, Νικόλα… Μπορεί εμείς να μην καταφέραμε να πετάξουμε ψηλά, εσείς όμως θα τα καταφέρετε.
