|
|
|
Μαρία Λαϊνά
Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων
Το σκεπτικό της επιτροπής
Ποιήτρια, πεζογράφος, θεατρική συγγραφέας, μεταφράστρια, επιμελήτρια, ανθολόγος, καθηγήτρια, ραδιοφωνική παραγωγός· η Μαρία Λαϊνά (Πάτρα, 1947), ήδη από το 1968 ―οπότε και πρωτοεμφανίστηκε με την προοικονομούσα συλλογή Ενηλικίωση―, αφοσιώθηκε στις λέξεις, τις δικές της και των άλλων, δημιουργώντας μέχρι σήμερα μια ιδιαίτερη, αναγνωρίσιμη και φιλόξενη πτυχή μέσα στην πραγματικότητα, και όχι μόνο τη λογοτεχνική.
|
|
|
Επιβάτιδα του λεωφορείου της εξομολόγησης, ενός οχήματος με συνταξιδιώτισσες τη Ζωή Καρέλλη και την Ελένη Βακαλό, κι ίσως από καιρού εις καιρόν την Ανν Σέξτον ή τον Ρόμπερτ Φροστ, η Μαρία Λαϊνά εξοικονομούσε λέξεις γεννώντας υπαρξιακή, στοχαστική, επιτελεστική γενναιοδωρία. Ο αφαιρετικός της τρόπος, αν και μοιάζει δύσβατος σε πρώτη ανάγνωση, αναδεικνύει το βάθος και τις πτυχώσεις που έχουν όσοι και όσα στη ζωή μας στερούνται ορατότητας και αναγνώρισης.
Ξεχωριστό μέλος της λεγόμενης γενιάς του ’70, της «γενιάς της αμφισβήτησης», με μια «νεωτερική αντίληψη για την ποίηση και τη μοντέρνα, μετα-συμβολιστική και μετα-υπερρεαλιστική γλώσσα», όπως έχει καταχωριστεί σε τεκμηριωμένα λεξικά, η Μαρία Λαϊνά αφοσιώθηκε σχεδόν προτεσταντικά σε τούτο το «μετα-» είτε αφορούσε την ανθρώπινη κατάσταση είτε εξομολογούνταν τις διαδρομές του σώματος και των αισθημάτων. Αυτός ο εξομολογητικός και φανερά σωματικός χαρακτήρας της ποίησής της φαίνεται ότι ήταν που την οδήγησε και στην αμεσότητα του θεάτρου ― ή, καλύτερα, της σκηνικής παρουσίασης των συμβόλων που ως τη δεκαετία του ’80 υπήρχε σχεδόν αποκλειστικά στα ποιήματά της. Ο μινιμαλισμός της· ο έμφυλος ―στην τόση αφυλία του― πόνος της· οι ακατάπαυστες μονολογικές συνομιλίες της με τον Τόμας Μπέρνχαρντ και την καταφυγή στη σιγαλιά του (η απουσία της οποίας ταλανίζει, λέει, τον σύγχρονο άνθρωπο)· η μεταφυσική της αγωνία· η αφ’ υψηλού αποστασιοποίηση που δοκιμάζει τα όρια του αυτοσαρκασμού· τα επίμονα ερωτικά της «παρ’ ολίγον»: όλα αυτά δημιουργούν μία λογοτεχνική παρουσία που ανατέμνει τον σύγχρονο άνθρωπο, όταν τολμά να στοχαστεί σε μια αυτάρκη ησυχία.
Η Μαρία Λαϊνά ―με εννέα ποιητικές συλλογές, έντεκα θεατρικά, πέντε πεζογραφήµατα, τέσσερις κριτικές και µελετήµατα, μία ανθολογία ξένης ποίησης του 20ού αιώνα, πολυάριθμες επιμέλειες και μεταφράσεις βιβλίων, μεταφράσεις έργων της σε διάφορες γλώσσες και πλειάδα εγχώριων και διεθνών βραβείων― συμπυκνώνει την έννοια του ανθρώπου των γραμμάτων, του οποίου η προσφορά στην τέχνη είναι μια ξεκάθαρη προσφορά στη ζωή.
Βρείτε τα βιβλία της Μαρίας Λαϊνά από τις Εκδόσεις Πατάκη εδώ.
|
|
|
Έζησα με αναίδεια
και μοναξιά.
Μιλάω στο πρώτο πρόσωπο.
Έζησα με παράξενες σκέψεις
σκοτεινές παρορμήσεις
και όνειρα
σε μερικά έβγαινα σε λιμάνια
σ’ άλλα πνιγόμουνα
λίγο πριν απ’ την όχθη
κατάπινα το αλμυρό νερό.
Ολόκληρη έζησα.
«Έζησα με αναίδεια», από τη συλλογή Ό,τι έγινε, Εκδόσεις Πατάκη, 2020
|
|
|
«Ουρανός απ' άλλους τόπους»
Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος
Το σκεπτικό της επιτροπής
Ο Ουρανός απ’ άλλους τόπους είναι λαγαρή, πηγαία, ανθρωποκεντρική λογοτεχνία, που δεν συγκινεί απλώς, αλλά επενεργεί στον αναγνώστη. Η αιωνόβια αφηγήτρια μνημονεύει έναν κόσμο αφανισμένο, ανθρώπους κακοζώητους και κακοθάνατους, που τους σκέπαζε ένας άλλος ουρανός. Συνομιλεί με τα αρχέγονα σκοτάδια και αποτυπώνει το θάμβος της συλλογικής μνήμης, την τελετουργία του κοινού ήθους. Στην εξιστόρηση ενυπάρχουν τα κυτταρικά στοιχεία της λογοτεχνικής ιδιοπροσωπίας του Δημητρίου, οι απαρχές της «χωριανικής» ζωής, που ύμνησε σπαρακτικά στα έργα του. Με την αφηγήτρια ψυχοπομπό, ο Δημητρίου ορθώνει λέξη τη λέξη μια αναθηματική στήλη στη γλώσσα, που ήταν κάποτε ένας ολάκερος ουρανός. Η απερίγραπτα όμορφη γραφή, πρωτεϊκή και μαζί αρχαϊκή, σαν αχειροποίητη, αποπνέει την ιερότητα λειψανοθήκης.
|
|
|
|
|
Λίγα λόγια για το βιβλίο:
Αφηγείται µια σχεδόν εκατόχρονη γυναίκα από την Ήπειρο. Δεν της φτάνει –κατά τα λόγια της– ο ουρανός για χαρτί, θέλει ουρανούς κι απ’ άλλους τόπους. Πολλές φορές έχεις την αίσθηση πως τη γλώσσα της την κινεί ουράνιος υποβολέας. Τραγουδιστή πηγή πλαγιάς που άνθισε κάποια µακρινή άνοιξη και µαράθηκε στις µέρες µας. Το παρόν βιβλίο είναι ο απόηχος αυτής της γλώσσας. Αφολοή, όπως συχνά πυκνά λέει η αφηγήτρια.
Ο Σωτήρης Δημητρίου στήνει το λογοτεχνικό μνημείο αυτού του κόσμου στη γλώσσα αυτού του κόσμου.
Σταύρος Ζουμπουλάκης, Η Καθημερινή, 17.8.21
Ο Σωτήρης Δημητρίου στήνει ένα λεκτικό μνημείο στην ιδιαίτερη πατρίδα του και μαζί στον απλό άνθρωπο και την αίσθηση που έχει για τον κόσμο. Η ζωή μιας ασήμαντης γυναίκας είναι ο μικρόκοσμος μιας ολόκληρης κοινωνίας και μιας ολόκληρης εποχής. Γι’ αυτό η λογοτεχνία τέτοιου είδους αξίζει ως το απαύγασμα του παρελθόντος που μιλά με άλλη γλώσσα στο παρόν.
Γιώργος Περαντωνάκης, Bookpress.gr, 21.10.21
Σπάνια συναντάμε τέτοια γραφή, που πίσω από τη φανερή μελωδία της γλώσσας αφήνει να διακρίνεται τόσο καθαρά ο ίσκιος της απώλειας, απώλειας οριστικής και αμετάκλητης, προσώπων, τόπων, κόσμου, ίσως και εαυτού. Σπάνια συναντάμε τόσο ελλειπτικό και καίριο λόγο, που αντλεί από το βαθύ κοίτασμα της προφορικής παράδοσης. Το νέο μυθιστόρημα του Σωτήρη Δημητρίου είναι το μείζον, νομίζω, της ώς τώρα συγγραφικής παρουσίας του.
Κατερίνα Σχινά, The Book’s Journal
Η σύγχρονη Ελλάδα έχει αναδείξει πολλούς σπουδαίους πεζογράφους, αναφέροντας για παράδειγμα τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, τον Νίκο Καζαντζάκη, τον Στράτη Μυριβήλη και τον Θανάση Βαλτινό. Από εδώ και πέρα όμως, σε αυτή τη λίστα διακεκριμένων λογοτεχνών, θα προσθέσω το όνομα του Σωτήρη Δημητρίου. Το τελευταίο του βιβλίο είναι ένα αριστούργημα.
Νίκος Γκατζογιάννης, Η Καθημερινή
|
|
|
Ο Σωτήρης Δημητρίου γεννήθηκε στην Πόβλα Θεσπρωτίας το 1955 και μεγάλωσε στην Ηγουμενίτσα. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Το έργο του έχει τιμηθεί με το βραβείο διηγήματος της εφημερίδας Τα Νέα (1987), δύο φορές με το βραβείο διηγήματος του περιοδικού Διαβάζω (η τελευταία το 2002 για το βιβλίο του Η βραδυπορία του καλού), μία φορά με το βραβείο του Ιδρύματος Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών (2013), ενώ το μυθιστόρημά του Ν’ ακούω καλά τ’ όνομά σου ήταν υποψήφιο για το Ευρωπαϊκό Αριστείο Λογοτεχνίας. Κείμενά του έχουν μεταφερθεί πολλές φορές στον κινηματογράφο, σε ταινίες μικρού και μεγάλου μήκους, στο θέατρο.
|
|
|
|
|
Βρείτε τα βιβλία του Σωτήρη Δημητρίου από τις Εκδόσεις Πατάκη εδώ.
|
|
|
|
|
«Η Μάσκα του Καπιτάνο»
Κρατικό Βραβείο Εφηβικού-Νεανικού Λογοτεχνικού Βιβλίου
Το σκεπτικό της επιτροπής
Το μυθιστόρημα αυτό μπορεί να διαβαστεί μέσα από πολλές οπτικές, κυρίαρχη όμως είναι αυτή των έμφυλων ταυτοτήτων. Βασικά ερωτήματα ανακύπτουν, όπως: Τι σημαίνει αγόρι και άντρας στην εποχή μας, τι είδους ανδρισμός ή ανδρισμοί προβάλλονται; Προβάλλεται και ο ηγεμονικός ανδρισμός μέσα από τους ενήλικους λογοτεχνικούς χαρακτήρες του βιβλίου καθώς και η μεταβίβαση αυτών των προτύπων στις νεότερες γενιές, αλλά και η αντίδραση των εφήβων που είτε διατηρούν την ευαισθησία τους -στο πρόσωπο του πρωταγωνιστή- παρά τις προσπάθειες να υιοθετήσουν προσωπεία αρρενωπότητας, είτε επιλέγουν να αποδεχθούν την ομοφυλοφιλία τους. Η ταυτότητα -αυτή που απορρέει ή συνδέεται με το φύλο- διαμορφώνεται σταδιακά και μέσα από κοινωνικές αναπαραστάσεις και στερεοτυπίες, και οι ήρωες του βιβλίου αργούν να την ανακαλύψουν και να κατασταλάξουν σε αυτή. Από λογοτεχνικής πλευράς, βαθμιαία οικοδομούνται τα γεγονότα της πλοκής και οι χαρακτήρες αποκαλύπτονται σταδιακά. Σε αυτό συμβάλλουν και τα σύμβολα, όπως η μάσκα, αλλά και στοιχεία τεχνικής, όπως η ενσωμάτωση στίχων ποιημάτων και τραγουδιών από την παλαιότερη και νεότερη ποίηση. Μαζί με αυτού του τύπου τις διακειμενικές αναφορές, είναι εμφανής η αυτοαναφορικότητα του συγγραφέα σε παλαιότερα έργα του και ο Κοντολέων αποδεικνύεται, και με το μυθιστόρημά του αυτό, ένας βαθύς γνώστης και προσεκτικός μελετητής της ανθρώπινης ψυχής που αυτά τα ουσιώδη για την ανθρώπινη υπόσταση ερωτήματα τα χειρίζεται με ευαισθησία και σεβασμό.
|
|
|
Λίγα λόγια για το βιβλίο:
Ο Φιλ –δεκατετράχρονος έφηβος– αναζητά τρόπους να ξεπεράσει την ψυχρότητα με την οποία τον μεγάλωσαν οι γονείς του, αλλά και να μπορέσει κάποια στιγμή να μιλήσει χωρίς να μπλέκονται γράμματα και συλλαβές μέσα στο στόμα του.
Η Λάουρα, εκείνη η περίεργη γυναίκα που γνωρίζει όταν πάει να μείνει στο σπίτι του παππού του, θα σταθεί αφορμή να μάθει ο Φιλ για την ύπαρξη του Καπιτάνο.
Αλλά τι είναι αυτός ο Καπιτάνο; Σκληρός και άκαρδος ήρωας ενός παλιού κόμικ ή κάποιος που ο Φιλ θα ήθελε να του έμοιαζε;
Μια απρόβλεπτη ιστορία μυστηρίου, όπου οι καθημερινοί άνθρωποι έρχονται αντιμέτωποι με τους υπόγειους φόβους τους και τις κρυμμένες ενοχές τους.
Η «Μάσκα του Καπιτάνο» είναι ένα εγγενώς διηλικιακό βιβλίο. Για τους νεαρούς αναγνώστες είναι μια τερπνή πρόσκληση να ανακαλύψουν τη μαγεία της ποίησης, της μουσικής, και όλων των παλιών πραγμάτων που έχουν μεταμορφωθεί μέσα από την αχλή του χρόνου και της νοσταλγικής αναπόλησης. Πρόκειται βεβαίως για αντικείμενα εμβληματικά, που έχουν νοηματοδοτήσει τον κόσμο και τις πραγματικότητες γενεών. Επομένως αξίζει να τα γνωρίσουν οι νεότεροι. Παράλληλα είναι ένα συναρπαστικό εφηβικό μυθιστόρημα που θίγει σύγχρονα και επίκαιρα προβλήματα. Για τους ενήλικες αναγνώστες όμως, το βιβλίο είναι μια πρόσκληση από πλευράς του συγγραφέα να μοιραστούν μαζί του την υποδόρια χαρμολύπη της νοσταλγίας. Να πυκνώσουν στη φαντασία τους τη νοσταλγία μέσα σε μια άλω συνειρμών και δυνητικών στίχων, εικόνων και τραγουδιών.
Τζίνα Καλογήρου, Culturebook, 2.4.21
|
|
|
|
|
Ο Μάνος Κοντολέων γεννήθηκε στην Αθήνα το 1946. Σπούδασε Φυσική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η πρώτη του εμφάνιση στα γράμματα έγινε το 1969 σε μια ανθολογία νέων Ελλήνων λογοτεχνών. Δέκα χρόνια μετά εκδίδονται τα πρώτα του βιβλία, που είναι παραμύθια. Μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει πάνω από εβδομήντα βιβλία του, που απευθύνονται σε παιδιά και νέους αλλά και σε ενήλικες αναγνώστες.
Ασχολείται με όλα τα είδη του γραπτού λόγου: μυθιστόρημα, νουβέλα, διήγημα, παραμύθι, θέατρο, δοκίμιο. Βιβλία του έχουν μεταφραστεί στη Γαλλία, στη Γερμανία, στην Ταϊλάνδη και στις ΗΠΑ. Έργα του έχουν διασκευαστεί για το θέατρο και την τηλεόραση.
Έχει τιμηθεί δύο φορές με το Κρατικό Βραβείο, για το εφηβικό μυθιστόρημα Μάσκα στο φεγγάρι (Εκδόσεις Πατάκη, 1997, Κρατικό Βραβείο λογοτεχνίας για παιδιά και για νέους) και για τα παραμύθια με πολύχρωμη εικονογράφηση Πολύτιμα δώρα (Εκδόσεις Πατάκη, 2009, Κρατικό Βραβείο παιδικής λογοτεχνίας) όπως και με πολλά άλλα βραβεία και διακρίσεις. Υπήρξε υποψήφιος για το Διεθνές Βραβείο Άντερσεν.
Εκτός από την ενασχόλησή του με τη συγγραφή βιβλίων, συνεργάζεται με εφημερίδες, ηλεκτρονικά και έντυπα περιοδικά, τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς.
Αναλυτικά το έργο του στο www.kontoleon.gr
Βρείτε τα βιβλία του Μάνου Κοντολέων από τις Εκδόσεις Πατάκη εδώ.
|
|
