Ο ΟΟΣΑ κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την κατάσταση του πλανήτη με χρονικό ορίζοντα το 2030

Στις 5 Μαρτίου 2008 ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης παρουσίασε έκθεση με την οποία προτρέπει τη λήψη άμεσων μέτρων ενάντια στην κλιματική αλλαγή.

Επείγον! Την Τετάρτη 5 Μαρτίου ο Ανζέλ Γκουριά, ο Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), έκρουσε με τη σειρά του τον κώδωνα του κινδύνου, καλώντας τη διεθνή κοινότητα να πάρει ρεαλιστικά μέτρα προκειμένου να καταπολεμηθεί η υπερθέρμανση του πλανήτη και η παρατηρούμενη βαθμιαία μείωση των πλουτοπαραγωγικών πηγών του πλανήτη. Προς επίρρωση των επιχειρημάτων αυτών έρχεται η έκδοση του βιβλίου Προοπτικές του περιβάλλοντος με ορίζοντα το έτος 2030, μια διαδρομή με περισσότερες από 500 σελίδες, που εξετάζει με κάθε λεπτομέρεια τις επιπτώσεις που προκύπτουν από το συνδυασμό τόσο της δημογραφικής κατάστασης όσο και της οικονομικής ανάπτυξης του πλανήτη. Και όλα αυτά σε χρονικό ορίζοντα πολύ πιο κοντινό από αυτόν που, για παράδειγμα, είχε εκτιμήσει ο Βρετανός οικονομολόγος Νίκολας Στερν το 2006, στην πρώτη χρονολογημένη προσπάθεια προσέγγισης του θέματος αυτού.

«Σας προειδοποιώ, αν δεν αναλάβουμε πρωτοβουλίες, η εικόνα του πλανήτη μας το 2030 δε θα είναι πια ευχάριστη στην όψη» είπε ο Ανζέλ Γκουριά επισημαίνοντας τον κίνδυνο να αλλάξουν κατά τρόπο μη αναστρέψιμο οι περιβαλλοντικές συνθήκες στις οποίες στηρίζεται η συνέχιση της οικονομικής ευημερίας. Το 2030 ο πληθυσμός της Γης θα φτάσει τα 8,2 δισεκατομμύρια έναντι των 6,5 δισεκατομμυρίων που είναι σήμερα. Εάν η παγκόσμια οικονομία συνεχίσει να αναπτύσσεται με ρυθμούς αντίστοιχους των τελευταίων ετών, το μέγεθός της θα διπλασιαστεί στα επόμενα τριάντα χρόνια. Η ανάγκη για πρώτες ύλες (όπως αγροτικά προϊόντα, μεταλλεύματα, ενεργειακά ορυκτά, ξυλεία, νερό) πρόκειται να αυξηθεί κατά 60% στις βιομηχανικές χώρες και κατά 160% στους «νέους μεγάλους παίκτες» της διεθνούς σκηνής (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα). Ποιο θα είναι όμως το τίμημα αυτών των αποσταθεροποιητικών καταστάσεων;

Ο ΟΟΣΑ έχει επισημάνει τέσσερις τομείς για τους οποίους κρίνεται επείγουσα η ανάληψη δράσης: η συντελούμενη κλιματική αλλαγή, η εξαφάνιση της βιοποικιλότητας, η έλλειψη νερού και οι επιπτώσεις της μόλυνσης του περιβάλλοντος στην ανθρώπινη υγεία. Οι δύο τελευταίοι τομείς ήταν μέχρι σήμερα οι λιγότερο δημοφιλείς για τις δημοσιογραφικές έρευνες. Οι αριθμοί που δόθηκαν στη δημοσιότητα από τον ΟΟΣΑ περιγράφουν το εύρος του προβλήματος: ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν σε περιοχές πληγείσες από σοβαρή λειψυδρία πρόκειται να αυξηθεί σε περισσότερο από 1 δισεκατομμύριο και να αγγίξει τη μισή σχεδόν ανθρωπότητα. Η ατμοσφαιρική ρύπανση θα έχει συνεχώς αυξανόμενες επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων, συνοδευόμενη από έκρηξη του αριθμού των πρόωρων θανάτων συνδεόμενων άμεσα με τη ζώνη της τροπόσφαιρας (το κατώτερο δηλαδή στρώμα της ατμόσφαιρας). Η Ασία θα είναι η πρώτη ήπειρος που θα πληγεί.

Κατ’ αναλογία όμως υπάρχουν και καλά νέα: για τον ΟΟΣΑ αυτή η απαισιόδοξη έκθεση απέχει αρκετά από το να είναι μη αναστρέψιμη. Η έκθεση εκτιμά σε μόλις 1% το ποσοστό του παγκόσμιου πλούτου που θα πρέπει να διατεθεί το έτος 2030 προκειμένου να απελευθερωθεί αισθητά όλη αυτή η πίεση που ασκείται πάνω στον πλανήτη και να βρεθεί ένας τρόπος ανάπτυξης πιο βιώσιμος. «Δε λέω πως κάτι τέτοιο είναι απαραίτητα εύκολο ή καλό να γίνει, αλλά είναι στο χέρι μας, προπαντός δε αν συγκρίνουμε αυτή την προσπάθεια με τις επιπτώσεις και το κόστος της απραξίας» διαβεβαίωσε ο Ανζέλ Γκουριά.

Για να καταπολεμηθεί το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής, ο γενικός γραμματέας του ΟΟΣΑ κρίνει απαραίτητη τη θέσπιση ενός φόρου για το διοξείδιο του άνθρακα. Αυτό είναι κάτι που απέχει πολύ από το να γίνει εφικτό με συμφωνία μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών. «Ο εχθρός είναι γνωστός. Ονομάζεται διοξείδιο του άνθρακα. Οφείλουμε να καταπολεμήσουμε αυτόν τον εχθρό επιβάλλοντάς του ένα υψηλό πρόστιμο».

Και δεν είναι η μόνη πρόταση που τολμά να οδηγήσει στο σωστό δρόμο τις βιομηχανικές χώρες, όπως ακριβώς και τις αναπτυσσόμενες χώρες. Ο ΟΟΣΑ υπερασπίζεται ακόμη τη μείωση των δαπανών για επενδύσεις σε ενεργειακά ορυκτά και παρουσιάζεται ακόμα πιο προσεκτικός ως προς τα υποστηρικτικά οικονομικά προγράμματα για τα βιοκαύσιμα, για χάρη των οποίων η σταθερότητα του περιβάλλοντος αφήνεται ολοένα και πιο πολύ στην τύχη της. Το φορολογικό σύστημα δεν οφείλει να είναι πια παθητικό –να αποζημιώνει ωστόσο τις καλές προθέσεις– αλλά αντίθετα τιμωρητικό, ακριβώς με το να φορολογεί τις δραστηριότητες που μολύνουν και εκμεταλλεύονται χωρίς μέτρο τις πλουτοπαραγωγικές πηγές του πλανήτη. Για τον ΟΟΣΑ αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο θα ήταν τελικά δυνατό να οργανώσουμε τη σωτηρία του πλανήτη, να επενδύσουμε στην τεχνολογική έρευνα και να αναπτύξουμε μια σχεδόν «πράσινη» οικονομία. Αναπάντητο ωστόσο μένει ένα ερώτημα, το οποίο και δυσχεραίνει τις διεθνείς διαπραγματεύσεις: ποιος θα πληρώσει το λογαριασμό;